Söyleşen: İbrahim Eroğlu.
1-Hollanda’da yaşayan arkadaşlarımızın neredeyse hemen hepsinden farklı olarak eserlerinizi iki dilde de kaleme alabilme yeteneğine sahipsiniz. Bu yeteneğinizi yayımladığınız dergiye de yansıttığınız gözleniyor. Bu söyleşimizde, Kara Zambak serüveninizi konuşalım istedik. Kara Zambak dergisini yayımlamaya neden ihtiyaç duydunuz?
Kara Zambak serüveni 2015 yılında başladı. O dönemlerde Hollanda’da yaşayan şair ve yazarlar arasında büyük bir dayanışma vardı. Kitap çıkartan arkadaşlar kitaplarını paylaşmak ve eserlerini tanıtmak için bir platform aramaktaydı. Bu bağlamda Balad Şiir Vakfı birkaç yıl önce kurulmuştu ve sık sık edebiyat etkinlikleri yapılıyordu. Hollanda’da bir edebiyat dergisi yoktu ve bu boşluğu doldurmak, yazar ve şairlerin ürünlerini tanıtmak, yazı kalitesini yükselmek ve genişletmek için ortaya çıktı Kara Zambak düşüncesi. En önemli nedenlerden biri de okurla edebiyatı buluşturmaktı. Dergiye başlamadan önce etrafımdaki tanıdığım şair ve yazar arkadaşlara dergi çıkarma düşüncemi paylaştım. Hemen hemen tüm arkadaşlar dergi düşüncesine olumlu baktıklarını, böyle bir dergiye ihtiyacın olduğunu ve canı gönülden destekleyeceklerini açıkladılar. Birkaç arkadaşın düşüncesi değişikti, ‘sana önce söz verenler sonra seni yarı yolda bırakırlar, onların her gönderdiklerini yayımladığın zaman seni desteklerler, fakat eserlerini yayımlamazsan, biraz eleştirisel yaklaşırsan sana sırtlarını dönerler’ diyenler de oldu.
İçimde hep uçsuz bucaksız bir edebiyat sevgisi vardı, şiirle haşır neşir olmayı her zaman istiyordum. Dergi benim için bir edebiyat ve kültür mutfağı oldu. Artık yalnız şiire eleştirel gözle bakmıyordum, öykü, makale, anı gibi yazıları da değerlendirmeye, anlamaya, tartmaya çalışıyordum. Bunu yaparken derginin ilk gününden beri çalışan yazar Kazım Cumert arkadaşımın bana çok katkısı oldu.
Dergi bir öğretmen oldu bana. Zorluklarda çıkış yollarını gösterdi, bir terzi gibi kumaşı kesmeden önce kaç gez ölçmek gerektiğini öğretti. Ben öykü yazdım demekle yazar olunmadığını, her şiir yazanın şair olamayacağını, bir ürün üzerinde konuşmanın eleştiri olmadığını öğretti. Dergi beni okurla tanıştırdı, yeni bir pencereden edebiyata bakmayı öğretti.
Kara Zambak sayesinde Hollanda ve Türkiye’de yazılan edebiyatı tekrar tanıma fırsatı buldum. Yeni şiire ve öyküye başlayan arkadaşların yanında usta kalemlerini yazılarını da yayımladık, Türkiye’den ve Avrupa’nın değişik ülkelerinden yazı gönderen değerli yazar ve şairlerle tanıştım.
Tekrar dönelim sorunuza. Dergi çıksın mı çıkmasın mı diye düşünürken, Kara Zambak Edebiyat dergisinin ilk sayısı 2016’nın baharında iki dilli olarak çıktı. Danışma Kurulu’nda o günlerde Arzu Çelik, Güleren Kılınçaslan, Muzaffer Yanık, İbrahim Eroğlu, Tuncay Çinibulak ve Volkan Yazıcı vardı. O günden bu güne kadar editörümüz Kazım Cumert oldu. Eksikleriyle, kusurlarıyla güzel bir dergi olduğunu düşünüyorum. 2019’un sonlarında farklı nedenlerden olayı kendimizi dijital ortamda bulduk.
Daha iyi bir dergi olabilmek için 2021’de aramıza yeni arkadaşlar almaya karar verdik. Bu kişilerin gerçekten edebiyata gönül vermiş olmaları en önemli koşulumuz. Sizin sayenizde de bu çağrıyı buradan yapmış olayım.
2-Kara Zambak, süreli yayın olarak yayın yaşamını sürdürürken aldığınız bir kararla dijital ortama taşımaya karar verdiniz. Dergiyi dijital ortama taşımanın avantajları / dezavantajları nelerdir?
Ortak bir kararla dergi dijital ortama taşındı. Bunun en büyük nedeni yeteri sayıda abone bulamama ve okura ulaşamamaydı. Dergiyi satmak için satış noktaları bulamadık. Sırf yazar Kadir Büyükkaya bize bu fırsatı dükkânında sundu. Oysa amacımız dergiyi okutmak, yazar ve şairlerin eserlerini tanıtmak ve okurlara kaliteli bir dergi sunmaktı.
Okura ulaşmak çok zor, hele de iki dil arasında kalmış bir toplumda bu çok büyük bir çaba istemekte. Bunun yanında dijital ortamın insanları güdümüne aldığı bir zamanda kâğıda dökülmüş bir derginin hayatta kalması hiç kolay değil. Üstelik sanal ortam sizden hiçbir ücret talep etmiyor, bedava.. Örneğin Facebook, bu ortam düşüncenizi, derdinizi, sıkıntınızı anlatabileceğiniz mükemmel gibi görünen bir site. Facebook sizin görmek istediğinizi size gösteren, sizin duymak istediğinizi size duyuran, istediğinizi yazabileceğiniz, ülkeler arası sınır tanımayan bir örümcek ağı gibi. Egoları nasıl okşaması gerektiğini çok iyi bilen bir kurum. Size like (beğeni) getiren bir şeytan sofrası. Dergiyi kim para verip alsın?
Bunun yanında matbaa ve pul parasından da kurtulduk. Örneğin Türkiye’ye bir dergi göndermek dergi fiyatından daha yüksekti. Elbette yazılı basın en güzeli, dergiyi eline alıp karıştırmanın, kokusunu hissetmenin tadını sanal ekran vermez. Fakat Don Kişot gibi değişen dünyaya karşı gelmek, yel değirmenlerine saldırmaya da gerek yok. Beni en çok üzen ise dijital ortamın yazılanların 95% nin gelip geçici olması ve hemen unutulması. Örneğin dijital kameralar ve cep telefonları çıkmadan önce evde fotoğraf albümleri olurdu. Bu albümler ailenin hafızası işlevini görürdü. Albümler sıkı sıkı karıştırılarak eski günlerin anıları tazelenirdi. İnsanların yüzleri beyinlerimizden silinmezdi. Dijital ortamda geçmiş günlerin değeri yok, her şey geleceğe endeksli.
Biraz sonra ne yazacağım ve kimler beğeni gönderecek diye bakar oldu insanlar. Facebook’taki yazıların çoğu sonuna kadar okunmuyor, insanların büyük bir bölümü artık bir yazıyı okumak için kendisini pek de zorlamıyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri, aşırı çok ve bazen de gereksiz bilgilerin paylaşılması. Bilgi kirliliği gün geçtikçe çoğalıyor. Bunun yanında yazar ve şairlerin birbirlerine gönderdikleri abartılmış övgüler… Bunları okuduğumda aklımda aynanın karşısına geçmiş kendisini alkışlayan palyaçolar geliyor. Bunun yanında ne iyi ki internet var diyorum.
3-Derginin mutfağında kimler var? Biraz daha açarsak; kimler, neler yazdılar? Kimler, neler yazıyorlar? Bundan sonra neler yapmak istiyorsunuz? Beklentileriniz nelerdir?
Dergilerde kimler var sorusuna cevap yerine buyurun derginin sitesine girin, karazambak.nl. Orada kimlerin olup olmadığını, ne kadar çok değerli yazarların ve şairlerin eserlerinin yayınlandığa bakınız ve siz kendi gözlerinizle görün. O kadar çok değerli yazar ve şairlerin adları var ki, hepsinin adını tek tek söylemek istemiyorum. İçlerinden birinin unutur haksızlık yaparım diyen korkuyorum. Bundan sonra yapmak istediklerim kendi şiir serüvenime ve Kara Zambak’a devam etmek olacak. Bildiğiniz gibi bir işçiyim, bu zor ekonomik döneminde işsiz kalmadan emekli olmak. Beklentilerim bunlar.Bana göre yazar ve şairler dünyada birer tanık ve birer gözlemciler. Yaşamı süzen, olayları elekten geçiren, eleştiren, bunları kendi sözcükleriyle, imgelerliye bizlere sunanlar.Şiir okumayı çok seviyorum, fakat yeni yazılan şiirleri okuduktan sonra aklımda kalan şiir pek olmuyor. Buna üzülüyorum, belki yaşlanıyorum.
4-İki dilde dergi yayımlamanın ayrıcalıkları sizce nelerdir?
Bu soruyu değiştirelim bence. İki dilde dergi değil de şiir yazmanın ayrıcalıkları sizce nelerdir diyelim. Belki böylelikle soruna cevap vermiş olurum. Şiirin yazı türlerinin en zoru olduğu kanısındayım. Fakat şiir yazmaya başlamak ise ilk görünüşte çok kolay. İçinizdeki sevgiyi, coşkuyu, kederi kısa tümcelerle alt alta yazın ve işte size bu şiir diyenler çok olacaktır. Fakat usta şairlerin şiirlerini okuduğunuzda, kullandıkları metotları, üsluplara, imgelere ve algılara baktığınızda şiir yazmanın çok zor olduğunu göreceksiniz. Bunun yanında başka bir dilde şiir okuduğunuzda, hele hele bu dil sizin kültürünüzden ve toplumsal anlayışınızdan çok faklı ise o şiiri anlamakta zorlanacaksınız. Bana göre şiir, diğer edebiyat türünden fazla evrenselliği ister. Şiirin bağlı olduğu çok kural var, bu kuralları anlamazsanız şiir yazmak her zaman kolay gelecek. İki dilli bir dergide buna benzer. Birbirinden farklı iki kapılardan dünyayı içeriye alıyorsunuz.
Maç seyrederken herkes kendini antrenör veya profesyonel futbolcu sayar. Antrenörlüğün ve oyunculuğun ne kadar zor olduğunu çoğu seyirci bilmez, fakat bildiğini tahmin eder. Şiiri iki dilde okumaya başladığınızda, şiir yazmanın ne kadar zor olduğunu daha iyi anlayacaksınız. Şiirin dünyası içinde yaşadığınız evinizin, bahçenizin, kentinizin, ülkenizin duvarlarını aşar. Onun sınırları yoktur ve bir gökkuşağından daha geniştir. İki dili bir dergi iki gökkuşağına birden bakmak gibidir.
5-Dergiyi edinmek ve izlemek isteyenler nasıl iletişim kurabilirler?
Kara Zambak Edebiyat Dergisi: http://karazambak.nl/ linkinde bulabilirsiniz. Yazışma adresimiz: bilgi@karazambak.nl.
