De zachte veren van de tijd, het tweede epos van Ali Serik, is geen boek om in één adem uit te lezen. De auteur haalt alles uit de kast en schotelt de lezer een labyrint aan verhaallijnen voor, met als resultaat een keur aan invalshoeken en uiteenlopende perspectieven. Deze gelaagdheid, evenals de mengeling van poëzie en proza, spoort de lezer aan de teksten associatief tot zich  te nemen. Neem er de tijd voor, dat loont de moeite.

Maar eerst de strekking van het boek: Ali Serik beschrijft de riskante overtocht van een groep vluchtelingen die – ik schat zo’n tien jaar geleden – vanaf de westkust van Turkije de oversteek maakte naar een van de nabijgelegen Griekse eilanden. In het eerste hoofdstuk introduceert hij dit spektakelstuk als een theatervoorstelling dat op het punt van beginnen staat. Om daarna bevlogen verslag te doen van deze barre zeereis. Minutieus neemt hij ons van uur tot uur mee in dit avontuur en krijgen de  ‘bootvluchtelingen’ een gezicht; hij vertelt hun verhaal, schetst waar ze vandaan komen en wat hen ertoe heeft gebracht deze barre tocht over zee te wagen.

Daar blijft het niet bij. Minstens zo interessant is de manier waarop deze persoonlijke verhalen in terzijdes en uitstapjes ook vanuit andere perspectieven benaderd worden.. Een paar voorbeelden.

Om met de uitstapjes te beginnen:  In een vijftal aparte hoofdstukken, -aangemerkt als ‘scenes uit een ander theater’- lezen we over soortgelijke voorbeelden van  grootschalige migratie. Episodes in schetsen van 5 tot 6 pagina’s die zich afspelen in uiteenlopende tijden en andere werelddelen.. De boodschap is duidelijk: migratie komt overal in de wereld voor en is  iets van alle tijden. Kenmerkend aan deze hoofdstukken zijn de zinnen aan het begin; repeterende dichtregels die refereren aan de titel van het boek: De zachte veren van de tijd. Intrigerend; kom ik nog op terug.

Het tweede perspectief om onder de aandacht te brengen is de rol van de auteur zelf: die is al net zo caleidoscopisch als zijn verhalen. Wisselend vertelt hij over zijn embedded ervaringen in een gammele boot op zee, schakelt geruisloos door als spreekstalmeester die zijn gasten welkom heet in het theater, familiegeschiedenissen uitpluist, verslag doet als journalist, of kritisch commentaar geeft. Maar toch het meest op dreef is als poëet, observant en mijmeraar en zijn  gedachten de vrije loop laat. Dat levert intrigerende schetsen en fraaie stijlbloempjes op.

Dat het lot van bootvluchtelingen en de vluchteling in het algemeen de auteur na aan het hart ligt, spat van alle pagina’s af. Niet zo gek voor wie zijn epos, Land van weemoed, heeft gelezen. Daarin doet hij het wel en wee van de eerste generatie Turkse arbeidsmigranten op soortgelijke wijze uit de doeken. En in hun kielzog het wedervaren van de daaropvolgende generaties. Ali Serik is de uitgelezen persoon om woorden en beelden te vinden voor de ontheemding en de cultuurschok die hiermee gepaard ging. Hij schetst de sociale, culturele en politieke motieven, maar ook  de uiteenlopende familieomstandigheden van deze eerste lichting.  

Veel elementen uit die verhalen zijn terug te vinden in de schetsen en achtergronden van de groep bootvluchtelingen die hij in dit tweede epos volgt. Ook destijds werden de ‘gastarbeiders’ niet al te vriendelijk onthaald. Een belangrijk verschil is wel de dwingende redenen van de huidige nieuwkomers om te vluchten. Die komen in dit tweede epos ook ruimschoots aan bod.

Aan het begin van dit leesverslag taxeer ik dat de beschreven overtocht zich zo’n tien jaar geleden afspeelde. Een hectische periode, wie herinnert zich niet de iconische foto uit die tijd van de driejarige Alan Kurdi; levenloos aangespoeld op het Turkse strand. Destijds was dit beeld een symbool voor de uitzichtloze situatie van de bootvluchtelingen. Die uitzichtloosheid is nog steeds actueel, de publieke opinie is in tien jaar tijd  180 graden omgeslagen. De rollen zijn omgedraaid, sinds de laatste verkiezingen waait er een andere wind. S Het gaat nu over ’onze crisis’, en om dit te benadrukken gebruikt de huidige regering de term ‘ervaren asielcrisis’. Woorden doen er toe.

Dit brengt me tot slot bij de poëtische en enigszins raadselachtige titel van het boek: ‘De zachte veren van de tijd’. Het gaat hier om tijd die vervliegt, ons ontglipt, onbestemd blijft zonder vaste voet onder de grond te krijgen Maar vanwaar die verwijzing naar de veren? Ik doe een poging.

Veren staan symbool voor geschiedenis, lezen we aan het begin van de vijf ‘scenes uit een ander theater’.  Treffende symboliek; veren vervliegen; rapen we die van de grond dan  zijn ze gebutst, besmeurd, gekortwiekt en hebben ze afgedaan. Wat rest zijn hun verhalen, om te delen bij het rouwen over wat verloren is geraakt. Terwijl ‘zachte veren’ verwijst naar het dons van piepjonge vogels die nog onbevangen en nieuwsgierig om zich heen kijkt.  En  associeer je met veerkracht, jong leven, wellicht ook het koesteren van verwachtingen in de toekomst. Je hoopt dat tijd en veerkracht in hun voordeel zullen werken. De tijd zal het leren.

Door Anneruth Wibaut

Op het eerste boek van Ali Şerik, Land van weemoed, werd ik verliefd op de rijke taal waarin het in vrije versvorm zijn familie bezingt, eerste en tweede generatie arbeidsmigranten uit Turkije. En nu ligt er weer zo’n werk, ook in epische verzen, dit keer over het lot van vluchtelingen, van nu en door de eeuwen heen. Met De zachte veren van de tijd schreef Şerik een epos dat getuigt van hoe de mens soms genoodzaakt is tot vluchten en toch vermag om steeds weer thuis te komen in de liefde en de schoonheid. In zintuigelijke taal nodigt hij ons uit om de geschiedenis te volgen als ‘theater van het lot’. Hij voorzegt ‘gebeurtenissen veroorzaakt door wrange ellende / uitgestrooid door hebzucht, de honger van andere mensen / zorgvuldig voorbereid leed, zwerfvuil van het bloed.’ Met passie bezingt hij de veelzijdigheid van de wereld, bejubelt ‘hazenlipvleermuizen’, ‘granaatappelbloesem’, ‘de druivengaarde’ en versterkt door allitererende opsommingen schoonheid: ‘bosrozen, boomhei, bezemstruiken’

In korte hoofdstukken, soms van minder dan een pagina, soms van vier, beschrijft Şerik afwisselend de wederwaardigheden van een groep bootvluchtelingen en vluchtverhalen uit de geschiedenis: slaven in het oude Rome, nomadenstammen in Mongolië die achter gras voor hun kuddes aan moeten, Indianen op de vlucht voor de witte indringers. En die van nu: vluchtelingen uit Oekraïne en Afrikaanse vissers die door overbevissing van varende visfabrieken lege zeeën hebben en uit wanhoop piraat worden. Şerik laat zien dat onrecht, overheersing en onverstand van alle tijden zijn en hij plaatst ‘de problematiek’ van de asielzoeker in een breed perspectief. De geschiedenishoofdstukken zijn cursief gedrukt en worden steeds met onderstaand citaat geïntroduceerd. Dat soort vormingrepen helpen om dit zowel inhoudelijk als qua taal overvolle boek toch vrij makkelijk te lezen. Net als bij een gedichtenbundel word je uitgenodigd om het boek steeds even neer te leggen om wat je las op je in te laten werken.Tijd is een vogel zonder snavel
——–hij fluit niet als de wind, zingt geen ode
———–          voor het leven
——–zijn pootjes verschrompeld onder zijn buik.
Hij vliegt altijd vooruit, zijn aankomst is onbekend.
De veren die van zijn borst en vleugels vallen noemt men geschiedenis.
Laten wij de zachte veren van de tijd oprapen
———–                en in de eenentwintigste eeuw landen
———-waar hulpkreten van mensen klinken.

Dit citaat toont de karakteristieke bladspiegel die door het hele boek wordt volgehouden. Te lange zinnen beginnen op de volgende regel(s) met een inspringing. Die vorm bepaalt het ritme, zoals enjambementen dat doen in een gedicht.

Kenmerkend voor de hoofdstukken over de bootvluchtelingen is dat de titel de exacte tijd noemt waarop de gebeurtenissen plaatsvinden. Het begint om 18.21 uur met een vrouw die aan de kust staat. ‘Haar gezicht gericht naar het uitgestrekte grauwe vel van de zee.’ Ze staat daar elk jaar drie dagen om te rouwen om haar dochter die in de woedende golven verdronk, vijf jaar eerder. Tweeëneenhalve pagina lang beschrijft Şerik in woorden vol schoonheid haar rauwe smart. Het wordt niet larmoyant en dat is knap, dat is de kunst van de dichter.

Dan verzamelen zich de bootvluchtelingen, die Şerik toekomstzoekers noemt. Het gammele rubberbootje wordt beschreven, verschillende opvarenden worden nader voorgesteld. Met onderstaande citaat opent het hoofdstuk ‘De pokdalige mensensmokkelaar, 22.05 uur’.Heel vroeger was er geen Spaanse griep
———– geen Covid-19, Aleppo was nog niet gebombardeerd
———– Mahsa Amini droeg haar hoofddoek nog op de juiste wijze
———– Theo van Gogh maakte nog een film
(…)
Vroeger was alles beter, als vrouw was je blij als je de brandstapel ontliep.
Een scheepsjongen had geluk als hij oud werd.
Gelukkig konden voldoende vrouwen, mannen, hard rennen
———– zodat ze niet in de netten van de slavenhandelaars vielen.
Londen stonk naar riool, de bacteriën verspreidden zich door de modder.
Bob Marley blowde nog
———–               Che rookte een sigaar
———–                              Lenin mijmerde over een revolutie.
Jongens speelden op straat oorlogje, meisjes waren indianen
———– die jongens scalpeerden.
Vroeger was alles beter, je had geen burgerrechten
———– geen emancipatie, hongerwinters stonden voor de deur.

Şerik rommelt hier data en feiten lekker door elkaar. En hij laat zien dat we erg ver terug moeten om bij een tijd te komen waar alles beter was, sterker nog, dat zo’n tijd niet bestaat. Ik denk dat het ook populistische politici op de hak neemt die een verleden verheerlijken waarin de ‘asielcrisis’ nog niet bestond.

Om 23.02, als het gammele bootje over de steeds onrustiger wordende zee vaart, wordt de lezer door elkaar geschud, vooral wie de neiging heeft tot automatisch medeleven met alle toekomstzoekers. In het bootje bevindt zich Kawa, een IS strijder. Die verloochent nu zijn haat tegen het door hem wreed en fanatiek bestreden vrije westen door er met vrouw en twee kinderen heen te vluchten. Een paar van zijn gruweldaden worden precies beschreven. En nu zal hij daarvoor ‘een bolster met stekels, een dichtgetimmerd alibi’ moeten vinden om als vluchteling te worden binnengelaten. Of hij zich daarna als terrorist zal ontpoppen vertelt het verhaal niet.

Şerik is steeds de alwetende verteller die buiten tijd en ruimte staat. Hij blijft met vaderlijke aandacht heel dicht bij zijn toekomstzoekers, leest hun gedachten en gevoelens. Blijft ook bij ze als hij hun gevecht tegen de verdrinkingsdood gruwelijk plastisch beschrijft. Met diezelfde onvoorwaardelijkheid beschrijft hij de abstractere vluchtverhalen uit de geschiedenis. En ook zijn lezers laat hij niet aan hun lot over. Want net als het misschien te schrijnend wordt, komt er een grappige opsomming: ‘Laat ons praten over rozen die straks in bloei komen / over onbezonnen rivieren, over huisdieren / over kraaienpootjes, over voortreffelijke verjaardagstaarten.’ Of de dichter becommentarieert zijn tekst: ‘Een ekster vliegt van het westen naar het oosten, waarom eigenlijk.’

En steeds is er die bloemrijke taal, soms op het barokke af. Een opvallend kenmerk ervan is het veelvuldig gebruik van bijvoeglijk naamwoorden. Dat is een riskante onderneming in de poëzie. Het wordt gauw clichématig of druipend van valse lyriek. Şerik werkt er zorgvuldig mee, zodat we nergens hetzelfde woord hoeven te tellen om te constateren dat het te vaak voorkomt. Het strooien met onverwachte, soms exotische bijvoeglijk naamwoorden bevordert de zangerigheid van de taal en het toont de precieze en liefdevolle blik van de dichter op de werkelijkheid. Die is te mooi om haar af te doen met schrale taal. Dat er in al die rijkdom een enkele keer gezondigd wordt tegen de grammatica zal de schrijver, als hij erop gewezen wordt, meer pijn doen dan de lezer. Zo schrijft hij soms woorden die aan elkaar horen los, zoals oud-en-nieuwviering; rept hij van ‘de oproer’ waar dat ‘het oproer’ moet zijn en vergat hij kruid te verbeteren in kruit. En oh ja, de spellingwijzer vindt dat boomhei boomheide heet.

Tot slot een citaat uit het hoofdstuk ‘Het gepiep van het scharnier, 01.40 uur’. De toekomstzoekers zijn door de mensensmokkelaar in een oude opblaasboot met buitenboordmotor de zee opgestuurd. De man zelf is veilig aan wal gebleven, hij heeft ze alleen zijn gebed meegegeven: ‘Allah, sta deze lui bij opdat ze een schitterende toekomst krijgen.’ Inmiddels zijn ze ruim drie uur op zee, het is gaan waaien en dreigende stormwolken naderen. Geen land te bekennen, de zee en de wind ontpoppen zich tot gevaarlijke vijanden. Angst neemt bezit van de opvarenden. “Pappa, wanneer zijn wij daar?” herhaalt zich op de lippen van kinderen’.In hun morsige bagage het stilste bewijs dat ze het leven waard zijn.
In hun kleren opvliegende kraanvogels
———–                                          vleugelslagen van libellen
——— de zuivere roep van de nachtzwaluwen, geruis van sprinkhanen.
In elke plooi van het lichaam
———–              de kostbaarste aanmoediging van het zuiverste leven.
In hun donkere ochtend begint het zingen van het roodborstje
———–    dat de eerste stralen van de opkomende zon begroet.
De weerloze helderheid van stemmen die sterren plukken.
De onvoorwaardelijke vriendschap
———- in hun zwijgende bagage het transparante respect
———- in hun zuinige bagage de bewolkte afkeer
———–de vertroebelende vooroordelen, murw onbegrip.
De spartelende storm gooit spottend water op hen, op hun natte voeten
———–            velen proberen te hozen met drinkbekers
———–                              met handpalmen
om vraatzuchtige zee terug te gooien in hebberige zee.

Ali Şerik heeft een groots werk geschreven waarmee hij vluchtelingen hun volwaardige plek als mens geeft in de geschiedenis. De toekomstzoekers worden individuen onder zijn handen. De vraag is of onze harten groot genoeg zijn om ze er allemaal een plekje in te geven, met ook alle naamloze vluchtelingen uit de geschiedenis erbij. Het is ook de vraag of een gelover in het gevaar van asielzoekers door dit boek op andere gedachten zal komen. Misschien, juist omdat het niet ‘een probleem’ behandelt, maar meereist met mensen, waardoor je een stukje van hun verleden leert kennen, hun hart en hun verlangen. Wat ze willen is wat iedereen wil: vrijheid, liefde, hoop voor de toekomst. En we delen de wens van de vissers in het land van bestemming: ‘Ze hopen dat ze geen lichaam opvissen / vooral geen kind, geen vrouw. / Vooral geen man, geen baby ./ Vooral niemand.’

https://leomesmangedichten.com

Er is een dichter die je als lezer bedwelmt met zoetvloeiende zinnen vol bloemrijke en treffende beeldspraak, die je fantasie prikkelt en soms te boven gaat. Er is een dichter die met zijn gouden pen intussen de meest gruwelijke verhalen weet te vertellen, waarvan de inhoud zoveel verdriet en machteloosheid oproept dat de lezer soms aarzelt om door te lezen. Dat overkwam mij tenminste bij het lezen van het nieuwe ‘epos’ van de Turks-Nederlandse dichter Ali Serik, De zachte veren van de tijd.

Zijn werk doet mij denken aan de befaamde uitspraak van de grote Vlaamse schrijver Louis-Paul Boon: “Schop de mensen tot ze een geweten krijgen.” Dat is wat Ali Serik denk ik eveneens beoogt in zijn almaar uitdijende oeuvre, zij het zo poëtisch en rijk verwoord dat het eerder als strelen dan als schoppen aanvoelt. De auteur weet zijn keiharde boodschappen over de gruwelen in de wereld en de menselijke historie vakkundig in fluweel te verpakken!

Een andere naam die bij het lezen van zijn epos in mijn gedachten opkwam is die van de grote Turkse dichter Nâzim Hikmet (1902-1963). Diens werk heb ik leren kennen dankzij de Nederlandse vertaling van zijn indrukwekkende epische gedicht Mensenlandschappen, dat in 1995 bij uitgeverij De Geus verscheen en niet minder dan 599 pagina’s omvat. Ali Serik treedt duidelijk in de voetsporen van zijn beroemde collega-dichter. Niet alleen wat zijn engagement met het lot van verschoppelingen aangaat, maar ook in stilistisch opzicht en zelfs bij de gebruikte bladspiegel.

De rode draad in Ali’s epos wordt gevormd door de lotgevallen van een groep vluchtelingen uit diverse windstreken, die in een gammele rubberboot vanaf de Turkse kust bij nacht de oversteek wagen naar veiliger oorden in het westen. Maar de strekking van het boek reikt breder dan het lot van deze hedendaagse groep bootvluchtelingen. Het bloedstollende verhaal over hun hachelijke onderneming wordt enkele malen onderbroken door excursies over het lot van vluchtende groepen mensen in vroeger eeuwen en andere continenten.

Vluchtelingen zijn van alle tijden en plaatsen op aarde, dat is de indringende boodschap die de schrijver wil uitdragen. Alles in bloemrijke taal verwoord én verrijkt met een onuitputtelijke hoeveelheid actuele, historische en culturele feiten en gegevens. Zeker nu er een steeds killere wind opsteekt in ons eigen land en elders in Europa en de VS jegens vluchtelingen, verdient De zachte veren van de tijd een breed publiek. Het hoort in vele talen zijn weg te vinden naar geïnteresseerde lezers. Want zelden zag ik de lotgevallen van mensen op de vlucht voor armoede en oorlogsellende zo inlevend en respectvol – en met zoveel oog voor zelfs het kleinste detail- beschreven als in dit indrukwekkende epos van Ali Serik.

Dankjewel, Ali Şerik, voor het prachtige epos dat je hebt geschreven: De zachte veren van de tijd. Ik weet nog steeds niet wie of wat die vogel is met gekortwiekte snavel en gekromde pootjes, maar de veren die fladderen zijn gruwelijk. Als er nog iemand is die gelooft in het goede van de mens, pak jij ‘m bij de nek en laat niet los. Ook al is je taal troostend, we zitten samen in het zelfde opblaasschuitje en gaan het verliezen van de ruime zee -vrij naar Sholeh Rezazadeh. Vanuit een alwetend vertellersperspectief, ook buiten de tijd, herschrijf je de geschiedenis. We kunnen na het lezen van jouw epos niet meer dezelfde zijn. Noot voor de redactie van de Volkskrant, @Trouw, NRC en @Algemeen Dagblad: dit boek mogen jullie niet onbesproken laten.

In zijn tweede epos ‘De zachte veren van de tijd’ trekt Ali Şerik het gordijn van het theater open en is de lezer de toeschouwer van een drama. De dichter is zowel spreekstalmeester als verteller en de wereldgeschiedenis is zijn toneel. Een toneel waarop zich door de eeuwen heen talloze drama’s hebben afgespeeld en nog zullen afspelen. De dichter toont ons, naast het hoofdverhaal van de bootvluchtelingen, een aantal rampzalige voorbeelden van het lot van de vluchtende mens.

Schijnbaar moeiteloos schildert de dichter met woorden. Soms gedetailleerd als een fijnschilder: een vleermuis is een hazenlipvleermuis, een vlinder een atlasvlinder, een adelaar een gouden adelaar. Soms smijt hij de verf ruwer op het doek, maar altijd is de grondtoon bitterzoete empathie.

AliŞerik is verre van optimistisch over het lot van de mensheid, maar cynisch wordt zijn toon niet. Hijis en blijft tot op het bot begaan met de mens die in alle tijden moet vluchten voor oorlog en geweld. Hij observeert maar oordeelt niet, beschrijft de achtergronden van zowel daders als slachtoffers. Zelfs een mensensmokkelaar krijgt bij hem menselijke trekjes. Iedereen is slachtoffer van de hoop en vanaf het begin weet je als lezer dat de ingescheepte bootvluchtelingen het land van hun hoop niet zullen halen. En toch blijf je lezen tot het drama zich voltrekt.

Die spanningsboog is het sterke punt van dit epos, dat minder omvangrijk is dan zijn eerdere epos ‘Het land van weemoed’ en meer uitnodigt tot doorlezen. ‘De zachte veren van de tijd’ heeft bovendien een goed doordachte structuur: het drama van de bootvluchtelingen wordt van tijdstip tot tijdstip beschreven en de cursief geplaatste scènes uit andere theaters worden telkens ingeleid met het gedicht over de snavelloze vogel van de tijd, die niet fluit als de wind en geen ode aan het leven zingt. De vogel van de tijd vliegt vooruit, de dichter raapt de geschiedenis als zachte veren en geeft er zijn poëtische draai aan.

Er zijn niet veel dichters die zich aan een epos wagen. AliŞerikheeft met ‘De zachte veren van de tijd’ opnieuw bewezen dat hij het genre van de poëtische vertelling beheerst. Op zijn geheel eigen, bitterzoete manier, met empathie voor de lijdende mens als grondtoon.

Cora de Vos

Monika Jongerius:

Lieve Ali, “De zachte veren van de tijd” is weer een wonderschoon boek dat uit je gestroomd is. Eigenlijk zweef ik zelf op de veren als ik het lees, meegevoerd met mijn adem die van vervoering vaak stokt. Mooi ook dat je het als voorstelling voor een publiek hebt gecomponeerd en met name de “Scènes uit een ander theater” ervaar ik als heel belangrijk: ze vertellen mij hoe moedig je bent en hoe je van onze mensheid geschiedenis houdt. Moedig: Je blijft ervan uitgaan dat wij mensen van onze geschiedenis kunnen leren. Lieve Ali, van harte wens ik je heel veel geboeide lezers toe! Blijf genieten van je innerlijke stroom recht uit je hart! Ik dank in mijn hart voor het mogen mee beleven van je prachtige talent! Voel je van harte omarmd van Monika.

Mijn website als dank voor jou: www.monikajoras.nl

Deze verrassende mail kreeg ik van Hans Kuyper over Land van Weemoed. Ik ben zeer blij dat ik het mag delen.

Beste Ali,

Ondertussen rommelt de herfst alweer tussen de planken van mijn oude huis en het is driekwart jaar geleden dat je mij je epos Land van weemoed cadeau deed, in de Amsterdamse bibliotheek. Een voorjaar en zomer lang lag het boek klaar om gelezen te worden, maar steeds kwam er iets tussen of er moest eerst snel iets anders uit – kortom. Maar dit weekend, voor een paar dagen in de heuvels van Limburg, ben ik er dan voor gaan zitten. En ik heb genoten.
Vanaf het moment dat ik, als lezer, die onbarmhartig berg afdaal en in dat vergeten dorp terecht kom, word ik meegenomen door de verhalen, door het ritme van de tijd, door de onontkoombaarheid van de dingen. Alle personages worden me dierbaar, ik voel me een lid van de gezinnen, ik aai de hond. Het helpt natuurlijk dat we allebei van 1962 zijn, maar ik groei op met jouw regels. En precies als de Turkse zonen Nederland voor het eerst zien, zie ik ‘mijn eerste Turk’.
Door de wereldgeschiedenis te mengen met de ‘kleine’ verhalen (die altijd de grootste zijn) bereik je een soort vervreemding; opmerkingen over revoluties, aanslagen, maanlandingen zijn als de eerste geluiden van de radio in het afgelegen dorp. Ze breken in, ze ontregelen, ze lijken buiten de werkelijkheid te staan – want de werkelijkheid, dat is wat je om je heen kunt zien.
Mooi ook om te merken hoe je toon nauwelijks verandert als het verhaal zich van Turkije naar Nederland verplaatst. De stem verandert niet door het landschap, het landschap wel door de stem. Ik kijk na het lezen van Land van weemoed weer anders naar het land waarin ikzelf geboren werd. Dat zijn waardevolle inzichten.
Ik heb een prachtige reis mogen maken, overdag wandelend in het Zuid-Limburgse heuvelland en ’s avonds dwalend door de bergen van Oost-Turkije. Daarvoor wil ik je hartelijk danken. De volgende keer dat ik iets van jou in handen krijg, zal ik niet meer zo lang wachten met lezen!

Hartelijke groet,
Hans Kuyper

Land van Weemoed is een epos over de geschiedenis van arbeidsmigratie uit Turkije naar Europa en belevenissen in het nieuwland van 3 generaties. Ik heb boeken gelezen over migratie, ‘gastarbeiders’ waarin vooral over mannen, geschreven wordt. Dit boek onderscheidt zich van eerdere boeken omdat dit over het leven in vertrekland ook van achterblijvers uitgebreid beschreef en ook over het leven in aankomstland en de bewoners.
Als lezer met Turkse roots, als dochter van een ‘gastarbeiders’ was voor mij veel herkenbaar in het boek. Dat maakte juist zo interessant om het boek met ongeduld uit te lezen. Ik woonde één voor één in alle hoofdstukken. Ik wandelde hand in hand met de reizigers in het boek van vertrek land naar migratieland.
Ik las het verhaal van mannen, vrouwen en kinderen voor wie ik me afgelopen decennia heb ingezet als sociaalwerker, belangenbehartiger, docent, politica.
Ik herkende vele verhalen terug uit wat ik als kind vaak had gehoord in mijn omgeving.
Verhaal van Ahmet, Ali, Haydar amca’s die begin jaren 70 uit een kleine dorpje van Anatolië zijn alle bezittingen, zelfs zijn laatste schapen heeft verkochten om hun reis te kunnen bekostigen naar Europa voor een betere toekomst voor zijn gezien.
Als kind schreef en las ik brieven voor mijn moeders analfabete vriendinnen(achtergebleven echtgenotes), voor hun mannen in Europa. Ook die verhalen in die brieven las ik terug.
Ik las het verhaal van kinderen die hun vader misschien een paar weken in een jaar zagen.
Ik las de geschiedenis van Turkije van afgelopen 60 jaar.
Ik las de armoede, verdriet, verlangen
Ik las de hoop en teleurstelling tegelijk.
Ik kwam levens tegen die ik in de boeken van Fakir Baykurt, Yaşar Kemal tegen kwam.
Tijdens het lezen moest ik vaak aan ‘Mensenlandshappen’ Van Nazım Hikmet denken..
Ik las ook verhalen van
LAND VAN WEEMOED is een treinreis door HET LAND VAN VERTREK EN HET LAND VAN AANKOMST. Zo divers als de dorpen, steden en landschappen zijn de mensen in de treinen zelf. Alle soorten reizigers kom je tegen, ouderen jongeren, kinderen, vrouwen, arbeiders, boeren soldaten, je komt ze allemaal tegen.
Ik las ook verhalen van mensen die in aankomstland, de historische gebeurtenissen Nederland met mensen die daar wonen met hun eigen struggle, zoals bewoners van Afrikaanderwijk in Rotterdam, Jan Maat, Pim Fortuin, Wilders, de kruidenier die door de komst van grote supermarkt moest stoppen met zijn winkel, de protestboer die met zijn tractor naar Malieveld reist, Jan Maat, Fortuin Wilders…. En nog veel meer.
Van een Oma begin jaren 70 met haar kleindochter naar Ankara gaat voor haar studie en confrontatie met een gelovige die van studeren van meisjes niets vindt tot een meisje van 11 die in kelder in een Nederlandse opgesloten wordt om leerplicht te omzeilen.
Een boek met 400 bladzijde vol met mensenlevens.
Het land van weemoed is het verhaal van de eerste gastarbeiders die nu langzamerhand één voor één in de laadruim van het vliegtuig hun laatste reis maken.
Het is het verhaal van achterblijvers,
het is het verhaal van hun nieuw land, Nederland met mensen die daar wonen met hun eigen struggle, zoals bewoners van Afrikaanderwijk in Rotterdam.
Het is het verhaal van het leven van ons allen HIER en DAAR
Overigens wil ik schrijver Ali Şerik complimenteren met zijn schrijfstijl.
Met zijn beeldende taalgebruik, onverwachte zinsconstructies, dansend tussen poëzie, proza en roman heeft hij een literaire kruisbestuiving gerealiseerd tussen zijn moedertaal en Nederlands. Hij vond zowel in de stijl als de inhoud, een nieuwe weg die een verrijking vormt voor de Nederlandse literatuur.