Tekening gemaakt door Gemma Oosterhof op een gedicht van Ali Şerik 2018

Door: De PodiumPrent van de maand mei 2018 is gemaakt bij het prachtige gedicht ‘Bruggen’ van Door: Gemma Oosterhof. De PodiumPrent van de maand mei 2018 is gemaakt bij het prachtige gedicht ‘Bruggen’ van Ali Şerik. Wat een schrijf talent hebben wij toch in omstreken Amersfoort. (Tekst uit de facebook van Gemma Oosterhof)

Tekening: Gemma Oosterhof https://www.facebook.com/GemmaOosterhofArt

Tekening gemaakt door Gemma Oosterhof op de gedicht “Bruggen” van Ali Şerik 2018

BRUGGEN

Men kan niet tweemaal in
dezelfde rivier stappen,
Heraclitus

Wat op rivieren niet past, zijn bruggen
hoe goed ze ook opgaan in het landschap
hoe mooi ze ook gekleurd zijn
door roest.

Ook al raast de trein naar Parijs
met geliefden die niet kunnen wachten
om daar te vrijen
bruggen horen niet over rivieren.

Rivieren houden niet van bruggen
ze houden van mannen die zonder vrees
het water doorwaden
om naar de overkant te komen.

Mannen zijn moedig en zo onwetend
ze denken dat ze maar één keer
in hetzelfde water kunnen stappen.

Ze weten niet dat een rivier
met steeds hetzelfde water
vrouwen laat verdrinken.

Wat op rivieren niet past, zijn bruggen
hoe goed ze ook opgaan in het landschap
hoe mooi ze ook gekleurd zijn

De 21ste editie van onze poëzieslag. Poëzieslag Festina Lente Amsterdam 2018

Ali Şerik windt de 2de voorronde van Ali Şerik windt de 2de voorronde van de 21ste editie van onze poëzieslag. Poëzieslag Festina Lente Amsterdam.

Één van de gedichten wat Ali Şerik voordroeg.

DE STAD SLAAPT
MET ZIJN PYROMAAN

Slaap zacht alle daken van het noorden,
de pyromaan slaapt. Hij droomt vannacht van de vuurzee
die over de stad wordt gezaaid. Hij is de rijstplanter
die tot zijn knieën in het water staat. Droomt over
Keizer Nero die zijn Rome in brand steekt,
napalmbommen boven de Vietcong, brandpijlen van
Gengis Khan die een stad laat knielen voor zijn leger.

Slaap zacht alle daken van het zuiden,
de pyromaan slaapt. Hij speelt niet met een doos vol lucifers
die hij één voor één aansteekt. Rent niet het bos in om daar
het vuur te bewonderen dat als sterretjes opstijgt,
deze nacht houdt hij zijn oerinstinct in bedwang. Hoe graag
laat hij zijn pupillen verdrinken in de warmte van verbazing
bij elke vlam, telkens moet hij naar boven zwemmen om niet
onder te gaan in de gloeiende as

Slaap zacht alle daken van het oosten,
de pyromaan slaapt. Hij zoekt niet alleen de krotten
waarop de daken staan, steekt niet alleen de roestende auto’s
voor jullie deuren in brand, slaap zacht lekkende plafonds,
verrotte schuttingen, ramen die niet goed sluiten. Slaap zacht
verroeste glijbaan, verwaarloosde toekomst. Slaap zacht
krekels van wanhoop die gehoord willen worden.

Slaap zacht alle daken van het westen,
de pyromaan slaapt. Deze nacht heb je niets te vrezen,
de muren zijn stevig, de knechten dapper, de toekomst lacht
je tegemoet. Slaap zacht wijk van rijkdom, deze pyromaan
hoef je niet te vrezen. Hij wil een vlammenzee waar
geen enkel schip doorheen kan varen, kanonnen en kruitvaten
die vanzelf ontbranden. Slaap zacht beschaving, geweten
met scherpe tanden. Slaap zacht rijkdom van de galg.

Interview: Ali Şerik vertraagt de waarneming in een op hol geslagen wereld.

Door: Peter le Nobel. 2018

Nationaleboekenblog van Peter le Nobel

Ali Şerik vertraagt de waarneming in een op hol geslagen wereld

Ali Şerik wil als dichter vooral het waarnemen vertragen, zo blijkt na lezing van zijn nieuwe bundel ‘De stem die baart.’ Deze begint met bloederige, wrede gedichten, maar gaandeweg komt ook de typische, vertellende lyriek van Şerik terug, waarbij de observator de lezer vooral wil laten ervaren.

Door: Peter le Nobel

“We kunnen uiteindelijk altijd de mooie kant van ons laten zien”, zegt Şerik, “maar we hebben ook een donkere zijde. We gaan soms slecht met elkaar om, zoals door te pesten op de werkvloer, door elkaar welbewust pijn te doen. Zo laat ik in een gedicht een man en een vrouw elkaar opeten. De donkere kant van de mens zie je niet alleen in de wereldpolitiek terug, maar ook in de relatie tussen mensen. Dat wilde ik gruwelijk en nauwkeurig weergeven, omdat we continu in die situatie geraken. Dit verschijnsel is van alle tijden. We proberen steeds nieuwe manieren uit te vinden om het uit te leggen, weer te geven.”

“Ik heb ook een gedicht geschreven waarin iemand zichzelf opereert. Ik kwam erop toen ik 30 jaar was getrouwd en de tijd overzag. Drie decennia terug haalde mijn vrouw de recepten bij vrienden op, en nu bekijkt ze die via YouTube. Dat is natuurlijk een gigantische vooruitgang: de hele wereldkeuken heb je tot je beschikking, maar het menselijk contact, de menselijke waarden, heb je buitengesloten. In dat gedicht heb ik geprobeerd dat over te brengen.”

‘Het gedicht brengt innerlijke rust terwijl de kaders in je hersens losbarsten’


“Wreedheid is van alle tijden, maar de moderne mens, door de kunstmatige intelligentie, zijn we op dit moment bezig om een nieuwe weg in te slaan. Door het onderwijs, door de structuur van onze samenleving, kunnen we heel veel informatie verwerken, terwijl we tegelijkertijd onszelf proberen te begrijpen in de wereld om ons heen. We zijn zo bezig om de toekomst te veranderen, dat we een nieuwe psyché moeten hebben en de innerlijke rust moeten vinden. Uiteindelijk is dat de kracht van het gedicht: je krijgt innerlijke rust terwijl kaders in je hersens losbarsten.”


‘Ik probeer de dingen een nieuw leven te geven’


“Ik probeer te schrijven wat mij dagelijks bezighoudt. Ik ben niet iemand die graag praat over problemen, maar die liever van zich afschrijft. Ik ben een waarnemer. Het persoonlijke probeer ik daarom altijd te vermijden, maar uiteindelijk kom je daar niet onderuit.”

Op het blauwe water


Op het blauwe water van de zee drijft
een meisje van vier. Haar gezicht naar de vissen.
Armen uit elkaar, benen gespreid,
om haar evenwicht niet te verliezen.
Ze herinnert mij aan mijn dochters,
aan de Egeïsche Zee. Ik moet dichtbij
onder een parasol zitten,
lees een boek of geniet van het uitzicht.
De tekst onder de foto haalt me uit mijn droom.
Het bericht gaat over bootvluchtelingen.
De donkerbruine huid van het meisje
is gebleekt door zeewater.
Gebleekt door de zee is ze zo lichtbruin geworden
als mijn dochters toen zij op die leeftijd
zomers lang op het strand met schelpen speelden.
Nu zijn mijn dochters jonge vrouwen geworden.
Dit meisje zal geen jonge vrouw worden.
Dode kinderen groeien immers niet.
Dit meisje dobbert al tweeëntwintig uur in de stroming.
Het wrak dat ze een boot noemden ligt op de bodem.
De Italiaanse vissers eten geen vis meer, als ze een vis
opensnijden, horen ze de hulpkreten
van de verdronken vluchtelingen.


“Het beeld van het meisje heb ik van een foto in de krant. Maar ik herinner me ook van de zomerse beelden van mijn dochters, die op hun buik in het water naar de vissen keken. Dat beeld van dat verdronken meisje heeft mij zo diep geraakt! De Italiaanse vissers wilden geen vis meer eten, omdat die de lichamen hebben aangevreten. Ik had het gevoel dat ik er iets mee moest doen. Wat ben ik blij dat we in een veilig land wonen. Mijn kinderen zal zoiets niet overkomen.”


“Ik probeer altijd die dingen weer te geven die we niet mogen vergeten. Ik vind dat we die een nieuw leven moeten geven.”


In 2012 en 2013 heeft hij ruim een jaar lang op vrijdag het wekelijkse gedicht voor de Nationale Boekenblog geschreven. Wekelijks een gedicht schrijven bleek een goede leerschool voor hem. “Door die deadline werd ik scherper in het zoeken van onderwerpen en werd ik gedwongen om nauwkeuriger te kijken in een kortere tijd.” Niet snel daarna kwam zijn Nederlandstalig debuut ‘Doorbloeiend heimwee’ uit, vervolgens ‘Hartslagen van de mus’. ‘De stem die baart’ is zijn derde Nederlandstalige bundel.

Nieuwe bundel van betrokken dichter Ali Şerik.

Door: Leo Mesman 2019

Leo Mesman (https://leomesmangedichten.com/)

Nieuwe bundel van betrokken dichter Ali Şerik

“We zijn allemaal getuigen. Een dichter is getuige van zijn tijd.”
“Het papier is mijn geheugen. Ik babbel niet veel, ik schrijf liever alles op.”
“Als ik in het Turks dicht, ben ik Turk. Als ik in het Nederlands dicht, ben ik Nederlander.”

Drie karakteristieke uitspraken van dichter Ali Şerik. Ik noteerde ze tijdens het interview dat presentator Jaap Lemereis met hem had op de drukbezochte presentatie van Ali’s nieuwste en derde dichtbundel De stem die baart op 16 december 2018 in de Amersfoortse Bibliotheek Het Eemhuis. Ik heb op mijn poëzieblog al diverse malen aandacht geschonken aan het dichtwerk van Şerik. (Tik zijn naam in het zoekvenster en je vindt de berichten in kwestie.)
Ik beschouw Ali Şerik als een dichter pur sang, zoals je die maar zelden tegenkomt. Ook de nieuwe bundel is weer een rijk gevuld boekwerk van 95 bladzijden, uitgebracht door de Utrechtse uitgeverij Lipari. (Jammer van de kleine imperfecties hier en daar in de verder zo verzorgde tekst.) Vooral in het eerste deel met de cynisch klinkende titel ALLES IS ZO MOOI staan gedichten met heftige beelden, die van de lezer een stevige maag vergen. Maar hierna volgt een overvloed aan tedere en liefdevolle poëzie in deze bundel. Alle, meestal lange, gedichten van Ali worden gekenmerkt door de verrassende, bloemrijke en soms bizarre beeldentaal die deze dichter zo eigen is. In de meeste gedichten laat hij zich kennen als een maatschappelijk betrokken en bevlogen dichter en als een niets verbloemende en alerte ‘getuige van onze tijd’.
Ter illustratie, citeer ik twee mooie korte gedichten uit De stem die baart: een soort ode aan Nederland en een liefdesvers.

EEN WANDELING WACHT

Niet alleen de bomen lijken op dit land,
de bloemen doen dat ook, het gras lijkt op dit land
de dakpannen niet te vergeten.
Vooral het gesprek over kinderen lijkt op dit land
hoe vrouwen gehaast fietsen, mannen mopperen
over politiek. Wat in het bijzonder op dit land lijkt
zijn de warme woonkamers. Door het raam
naar buiten kijken, thuis of in de trein.
Almaar op zoek naar iets nieuws.
Wat eveneens op dit mooie land lijkt
zijn oude mensen die graag door willen gaan,
het moeilijk vinden om te stoppen.
Bang zijn voor een vreemde, ook al komt die
van de andere kant van het land.
Ook de grachten en het water dat golft
in de wind. Maar het meest lijkt dit land op
de duinen waar een wandeling wacht
op een wandelaar.

WATERLELIE

Vanmorgen liep ik langs het water,
het was stil, in de verte gezang van vogels.
Op het water weerkaatsten lichte wolken.
Nadat ik wat treurwilgen had gepasseerd door het gras,
zag ik tientallen waterlelies nog in hun knoppen.
Slechts één had haar witte bloem geopend,
ik moest zo aan jou denken.

Wil je meer weten wat deze bijzondere dichter bezielt en hoe je aan zijn nieuwste bundel kunt komen? Lees dan het verhelderende interview dat redacteur Peter le Nobel van Nationale Boekenblog.nl met hem had.

Het woord dat bloot is

Door Herbert Mouwen Gepubliceerd op Meander Magazine

Geplaatst op 27 maart 2019

De stem die baart van de Amersfoortse dichter Ali Şerik is zijn derde dichtbundel in het Nederlands. Hiervoor verschenen drie bundels in het Turks, zijn moedertaal. Het is een markante bundel geworden met een diversiteit aan actuele onderwerpen. Scherpe observaties, direct taalgebruik en een hoge toegankelijkheid van zijn gedichten zijn kenmerkend voor zijn anekdotische manier van schrijven. De dichtbundel is verdeeld in drie afdelingen, die achtereenvolgens de titels ‘Alles is zo mooi’, ‘Dagelijks brood’ en ‘Brood voor de ziel’ meegekregen hebben. Vrijwel alle gedichten zijn opgebouwd uit strofen, die in lengte met elkaar overeenkomen. Het herhalen van openingszinnen van de strofen wordt enkele malen al dan niet in varianten toegepast. Soms is het herhaalde gebruik van de gebiedende wijs, waarin de dichter zich streng tot de lezer richt, het bepalende structuurelement van een gedicht. Eindrijm en metrum ontbreken in Şerik poëzie, het taalgebruik is zakelijk, soms beschouwend. Bij wijze van voorwoord en nawoord zijn twee gedichten van Hanneke Verbeek opgenomen die betrekking hebben op het dichterschap van Ali Şerik. In haar ‘Haan op plat vlak’ lees ik: ‘maar hij, de snoeshaan / in dit kakelhok / krabt diepte open’.

Het gedicht ‘De parade van de geboorteakte’ gaat over eenzaamheid en heeft een cynische ondertoon. De inhoud van de openingszin is nietsontziend, daarna maakt de dichter duidelijk dat al die praatprogramma’s op de televisie slechts lege gesprekken opleveren. Het ‘lijk’ dat ‘wacht’ is er in ieder geval niet mee geholpen. De eerste strofe luidt aldus:

Op het zitmeubel wacht al maanden een lijk.
De televisie staat aan. Heel wat dialogen
zijn de revue gepasseerd. Niemand bouwt
meer zandkastelen voor de golven.

Wat bijzonder is aan de poëzie van Şerik is het pamfletachtige karakter van de meeste gedichten, met name in de eerste en tweede afdeling van de bundel. De dichter lijkt er niet op uit te zijn fraaie gedichten te schrijven, die rijkelijk voorzien zijn van symboliek en metaforen. Hij wil situaties aan de orde stellen die hem opvallen, persoonlijk raken en in veel gevallen irriteren. De lezer herkent ogenblikkelijk het onderwerp dat hij aanroert en voelt zich daar al heel vlug ongemakkelijk bij. Herkenning en het gevoel oproepen dat ook jij als lezer in gebreke bent gebleven en aan de bestaan van de wantoestand niets gedaan hebt, zijn de poëtische wapens die hij inzet. Zelden heb ik de eenzaamheid in een moderne samenleving zo krachtig verwoord gezien als in de derde strofe van ‘De parade van de geboorteakte’:

Waren de huizen maar niet zo goed
geïsoleerd. Je hoort niet wanneer iemand doodgaat.
Alleen het gefluister van geesten.
De zorg voor een verantwoord energiegebruik in relatie tot de vereenzaming. Voor de dichter is er een causaal verband tussen beide. Hij koppelt de isolatie van huizen aan de vereenzaming en – hoe kan het ook anders? – hij geeft de voorkeur aan de opvatting dat niemand in eenzaamheid mag sterven. Na het lezen van het gedicht werd me het wrange karakter van de titel ‘De parade van de geboorteakte’ echt duidelijk. Je krijgt zoals iedereen een papiertje bij je geboorte en de rest van je leven loop je de kans alleen op de wereld te zijn en te blijven. De afsluitende strofe is het summum van eenzaamheid:

De parade van de geboorteakte is ten einde,
geen getuige te vinden die het verleden overdraagt
aan de geschiedenis, toekomst was tijdelijk.

Het gedicht als pamflet. Voor Şerik is een pamflet een tekst die geschreven is naar aanleiding van een bepaalde gebeurtenis, waarin niet alleen de lezer geïnformeerd wordt, maar ook de dichter stelling neemt ten opzichte van die gebeurtenis. Soms draait het niet om een concrete gebeurtenis, maar om een niet direct waarneembaar verschijnsel dat al langer aan de gang is. Onderwerpen die in zijn pamfletachtige gedichten langskomen zijn verwarde mensen, terrorisme, het plegen van een aanslag, persvrijheid, pyromanie, leiderschap, straatprostitutie, armoede, Mosul en de gesneuvelde soldaat. Daarnaast zijn er de alledaagse onderwerpen (‘Dagelijks brood’), zoals de natuur, de jaargetijden, de liefde, vrouwen, de dood, de tijd, het kind, verjaardagen, vriendschap en het verleden. Vanuit het gezichtspunt van de dichter is het gedicht ‘Kleine vrouwen’ generaliserend, maar tegelijkertijd o zo aandoenlijk (‘Kleine vrouwen hebben kleine tranen / maar hun tranen zijn diep.’) en met liefde en openhartigheid geschreven: ‘Maar hun benen zijn sterk / om hun bezopen mannen naar huis te dragen.’ En altijd komt het motief van je een vreemde voelen in het land waar je nu woont bovendrijven. ‘In de auto’ opent met de veelzeggende versregel ‘Ik rij door een streek die mij vreemd is.’ En het gedicht ‘Framboos op het ijs’ bevat de zin ‘Vriendschap is het vruchtvlees van onze soort’. Als lezer herken je bovenstaande thema’s moeiteloos, maar elke keer word je verrast door het openlijke karakter en de onverwachte invalshoeken van zijn gedichten. Opmerkelijk is daarbij dat Şerik van de hak op de tak springt met het aanbieden van zijn thema’s. De variatie van onderwerpen is groot. Ik wil – wellicht ten overvloede – benadrukken dat het bij Şerik gaat om het gedicht-als-pamflet en niet om een pamflet in de vorm van een gedicht. Ali Şerik is bovenal dichter.
De gedichten van de laatste afdeling zijn geïnspireerd door en gebaseerd op een aantal kunstwerken. De titel van deze afdeling is veelzeggend: ‘Brood voor de ziel’. De dichter noemt aan het begin van de afdeling een tiental namen van de kunstenaars, niet van de werken zelf. De precieze koppeling tussen gedicht en kunstwerk blijft daarom onduidelijk. Het is mogelijk om deze poëzie bij het lezen als autonoom te beschouwen, maar enkele van deze gedichten bevatten veel verwijzingen naar zaken buiten de tekst van het gedicht, zoals ‘Tussen hoofdweg en gebouw staat een stenen / kunstwerk.’, ‘Daar staat hij dan, als de gemetselde muur / van een ruïne’ en ‘Daar staat ze dan, uit tin en koper gegoten’. Het lezen ervan leidt mij af, want ik wil graag de inspiratiebron weten om een vergelijking te kunnen maken. De tegenstelling in het gedicht ‘Schaal met vissen’ is fraai. De eerste strofe:

Een vrouw met kind loopt ergens naar toe,
van de markt naar haar huis, naar de buren,
naar iemand die haar na aan het hart ligt. Zulke dingen
doen vrouwen dagelijks. In haar hand een hand,
haar eigen kind of een kind van iemand anders.
Hoelang je ook naar vrouwen kijkt,
op een gegeven moment verdwijnen ze
om de hoek van een straat, door een deur,
in een winkel, achter de horizon. Ergens waar de regenboog
verdwijnt of weer tevoorschijn komt.

Na de eerste vijf versregels, waarin het bewegend beeld van een lopende ‘vrouw met kind’ wordt gepresenteerd, gaat de tijdsduur van het kijken een rol spelen. De observatie is nauwkeurig: eerst het lopen, daarin hoe het ‘hand aan hand’-beeld van de vrouw eruit ziet en van wie het kind kan zijn, daarna de overweging van het uiteindelijk verdwijnen van de ‘vrouw met kind’ als je lang blijft kijken. Na deze strofe wordt in de tweede strofe in de eerste drie versregels een andere type vrouw tegenover de ‘vrouw met kind’ gezet:

Maar er zijn weinig vrouwen die op hun hoofd
een schaal met vissen dragen, hun vruchtbaarheid
zo openlijk aan iedereen laten zien.

De schaal met vissen als vruchtbaarheidssymbool, de vis als verwijzing naar de vrouw die verleidt of te verleiden is. Ook aan de verwijzing naar het Ichthus-motief en het Bijbelse verhaal van de wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging valt niet te ontkomen. In deze prozaïsche gedichten valt heel wat te ontdekken. Wanneer aan dit gedicht een tekst of een beeld (prent, schilderij) ten grondslag ligt, zou ik graag weten welke tekst of welk beeld dat is.

De taal die Şerik hanteert in De stem die baart is ontdaan van versieringen. In het poëticale gedicht ‘Als een woord / daar is’ verwoordt hij dat aldus: ‘Het woord dat bloot is / heeft dorst in zijn schaduw’. Het hele gedicht is een weergave van de persoonlijke betekenis die de dichter geeft aan het woord en welke functie het kan krijgen in een gedicht. In dit gedicht komt een grote afwisseling van typen woorden langs. Zo zijn er woorden van zorgen, nostalgie, vriendschap, thuis, een kind, vlam en bloot zijn. In de laatste strofe maakt hij duidelijk dat hij een authentiek – maar wel alledaags! – woordgebruik in de gedichten wil hanteren, want ‘Het woord dat niet gelezen wordt / zondert zich af / het woord dat geronseld is / blaast zichzelf op in een gedicht.’ Bovendien is de houding van deze dichter bijzonder, omdat hij absoluut geen blad voor de mond neemt. Beter nog, hij neemt helemaal niets voor de mond. Hij zorgt ervoor dat de lezer zijn gedichten goed verstaat, dat deze zijn stem goed hoort. De stem van Ali Şerik spreekt volkomen vrijuit, zonder scrupules en klinkt welluidend. Die stem baart poëzie, brengt gedichten ter wereld en die zijn de moeite van het lezen waard.

Ali Şerik (2018). De stem die baart. Uitgeverij Lipari, 96 blz. € 19,90. ISBN 9789082058833

“Dichters zijn getuigen van hun tijd” Interview

Gepubliceerd in Meander Magazine

“Dichters zijn getuigen van hun tijd”
Interview door Marten Janse
Geplaatst op 4 april 2019
Ali Ṣerik kwam als zevenjarig jochie met zijn vader naar Nederland. Zijn vader was gastarbeider in de textielindustrie in Twente. Maar omdat zijn zoon in zijn ogen te snel verwesterde, stuurde hij hem op twaalfjarige leeftijd terug naar Turkije. Daar woonde Ali tot z’n vijftiende op het platteland bij een tante in een dorp zonder elektriciteit en zonder stromend water in de huizen. Daarna nog een jaar in Ankara bij een oom.
Terug in Nederland vlogen z’n vriendjes van vroeger uit en was zijn opleiding gebroken. Ook het Nederlands was hij net zo snel vergeten als hij het eerder had geleerd. ‘Taal is niet persoonsgebonden’ zegt hij daarover. Hij gaat werken en schrijft in het Turks. Drie bundels verschijnen in Turkije.
Pas als hij kinderen krijgt –hij verhuist voor de liefde naar Amersfoort- schrijft hij in het Nederlands. Eerst gedichten bij interviews met personen, toen bij foto’s en daarna een eerste bundel Door bloeiend heimwee, gevolgd door De hartslagen van de mus. En in 2018, bij uitgeverij Lipardi in Utrecht: De stem die baart.
Marten Janse sprak bij hem thuis over taal en cultuur.

Foto Hans Erkelens

Je bent drie keer verplant. Waar wortel jij?
Ja, eerst in Oldenzaal, toen weer in Turkije en nu uiteindelijk in Amersfoort. De eerste keer was makkelijk. Ik was jong en liep gewoon met anderen mee. Maar de tweede keer was anders. Daar waren ook zoveel minder voorzieningen, je moest buiten naar de wc. Ik heb daar wel, na twee jaar, de tv zien komen. Dat was heel bijzonder. We zaten met veertig mensen op de grond in de huiskamer. De accu’s werden van de tractoren gehaald en zo konden we twee uur televisiekijken. Dat is wel een van mijn mooiste herinneringen uit die tijd!
Ik ben wel kritisch naar de Turkse samenleving gaan kijken, ik was er zes jaar weggeweest en kende bijvoorbeeld de televisie al van hier. Omgekeerd gebeurde hetzelfde. Ik was net opgewarmd in Turkije toen ik weer terugkwam. Mijn opleiding was natuurlijk onderbroken en mijn Nederlands was verwaterd. Taal heeft geen band met de drager. Ik had geen zin om te schakelen. Ik was zestien en wilde gewoon geld verdienen.
Dat klinkt weinig poëtisch. Hoe kom je van daar bij het dichten?
Ik was beïnvloed door de volksdichters van Turkije. In sommige liederen zie je de opstand, de rebelsheid. Krachtige taal waarvan je tranen in de ogen krijgt. Vijf/zes eeuwen oud uit de tijd van het Ottomaanse rijk, uit de tijd van veel opstanden. Luister hier bijvoorbeeld eens naar: De kreet is van de sultan, maar de bergen zijn van ons.
Ik schreef deze en andere liedteksten op, als vijftien-/zestienjarige. Zo ben ik begonnen. Dat was mijn inspiratiebron. Het was 1980, in Turkije was een staatsgreep, ik was links geëngageerd. Ik was solidair met de armen en met journalisten die in de gevangenis werden gegooid. En ik publiceerde in Turkije.
Maar toen kreeg ik kinderen. Zij spreken geen Turks. En ik woon hier, dus ik bedacht dat ik nog wel solidair kon zijn, maar dat dat ook in het Nederlands mag. Ik heb mijzelf de opdracht gegeven om het jaar 2000 vast te leggen in foto’s en gedichten. Een mooi project om de multiculturele samenleving te laten zien waarvan ik getuige ben. Een tijdsdocument.
Daarna heb ik mijn eerste dichtbundel in het Nederlands geschreven.

EEN WANDELING
WACHT


Niet alleen de bomen lijken op dit land,
de bloemen doen dat ook, het gras lijkt op dit land
de dakpannen niet te vergeten.


Vooral het gesprek over kinderen lijkt op dit land
hoe vrouwen gehaast fietsen, mannen mopperen
over politiek. Wat in het bijzonder op dit land lijkt
zijn de warme woonkamers. Door het raam
naar buiten kijken, thuis of in de trein.
Almaar op zoek naar iets nieuws.


Wat eveneens op dit mooie land lijkt
zijn oude mensen die graag door willen gaan,
het moeilijk vinden om te stoppen.
Bang zijn voor een vreemde, ook al komt die
van de andere kant van het land.


Ook de grachten en het water dat golft
in de wind. Maar het meest lijkt dit land op
de duinen waar een wandeling wacht
op een wandelaar.
(Uit: De stem die baart, 2018)


Ken je ook Nederlandse dichters?
Jazeker! Ik ben fan van Rutger Kopland, lees ook Ilja Pfeiffer graag, Ingmar Heytze en Marsman. Maar het liefst lees ik verzamelbundels. Je stapt dan van de ene wereld in de andere, heerlijk vind ik dat.
Ik zit in drie poëziekringen, één in Utrecht en twee in Amersfoort. Daar leer ik veel van, bijvoorbeeld dat een kraai ook een naam is voor een doodgraver. En een knaapje een kleerhanger. Een ander voorbeeld is de kraanvogel: in Turkije is dat de boodschapper van de liefde. En brood bijvoorbeeld, als je geen brood bezit, zit je in Turkije enorm in de ellende. Veel meer nog dan hier in Nederland.
Ik zit ook bij Taalpodium Zeist, een vereniging van meer dan honderd leden die samen een blad uitbrengen.
Waar komt jouw inspiratie vandaan?
Ik lees het in de krant of hoor het op de radio en dan sla ik het op. Of ik zie het ergens… Later komt er een moment dat ik het dan opeens kan gebruiken. Zo zag ik een schotelkerkhof in Mosul, allemaal schotelontvangers die in beslag waren genomen en op een plek gedumpt. Mensen hun oren en ogen afgenomen… Of het bericht over Italiaanse vissers die geen vis meer eten omdat er zoveel vluchtelingen verdronken zijn in de Middellandse Zee. Ik zag een foto van een meisje in het water en dacht even dat het mijn dochters waren die met armen en benen wijd dreven en naar de vissen keken. Pas toen ik het onderschrift las, begreep ik dat het een drenkeling was. In mijn gedicht koppelde ik dat aan het verhaal van die Italiaanse vissers.
Waarom schrijf je?
Om emotioneel tot rust te komen. Ik denk dat als ik zou stoppen met schrijven, ik in mijn hart blind word. Het is meer dan een uitlaatklep. Een dichter is een getuige van zijn tijd. Ik hoorde van een wereldwijde enquête onder mensen naar hun mooiste wensen. En in Mongolië was er een man die wenste dat zijn paarden nooit honger zouden hebben. Dat vond ik zo mooi! Geen onhaalbare wensen over wereldvrede of uitbannen van ziektes, maar gewoon iets waar je zelf aan kunt werken, eerlijk en oprecht.
Ik wilde ook schrijven over de moord op de journalist in de ambassade van Saudi-Arabië. Onbegrijpelijk dat dat vandaag de dag nog kan. Maar ik wilde niet met de vinger wijzen of belerend doen. Toen ik de verloofde voor me zag die buiten stond te wachten, bedacht ik dat het over kwijtraken moest gaan. En zo heb ik het geschreven: Vier voorbeelden hoe je iemand kwijtraakt.

VIER VOORBEELDEN
HOE JE IEMAND
KWIJTRAAKT


Voorbeeld 1
Je dochter van vier trekt het laken over je gezicht
rent naar mama en zegt, papa is kwijt.
Ze gaan gillend alle kamers langs op zoek naar jou.
Dan word je gevonden, je dochter omhelst je,
je krijgt een kus van je vrouw.
Gevonden worden is geweldig.


Voorbeeld 2
Je gaat het Saudische consulaat in Istanbul binnen
je aanstaande vrouw wacht op de stoep.
Je komt nooit meer naar buiten.
Veel later word je in tassen naar buiten gedragen.
Iemand pakt een schop,
iemand wil niet dat zijn schoenen vies worden.
Ondanks alles, gevonden worden is geweldig.


Voorbeeld 3
Je vader is dement, eigenwijzer dan daarvoor.
Hij is ontglipt aan je aandacht,
de deur stond open en het regende kou.
Je gaat de weg op kijkt langs alle straten,
er gaan vragen door je hoofd die daar niet horen.
Eindelijk belt iemand dat hij thuis wordt gebracht.
Gevonden worden is geweldig.


Voorbeeld 4
Het is winter en tegen het eind van het nacht,
je bent zo bezopen dat je amper kan nadenken.
Een traditie, pissen in de gracht na elk kroegbezoek
jammer dat er geen dikke ijslaag op ligt.
In de middag kijkt je vriend of je al wakker bent
hij ontdekt de leegte die je hebt achtergelaten.
Mensen moeten nog overtuigd worden,
zodat duikers naar je gaan zoeken.
Ondanks alles, gevonden worden is geweldig.
(ongepubliceerd)


Hoe reageren mensen op je poëzie?
Ik hoor van mensen dat het hen wel raakt, dat ze het mooi vinden. Dat vind ik positief. Maar meestal zeggen de mensen niets. Alleen als je ze heel goed kent dat zeggen ze wat. Maar daarom zit ik ook bij die kringen, want daar krijg ik feedback en ook nog op m’n donder als het nodig is. Ik vind het ook leuk om een opdracht te krijgen. De opdrachten zijn niet altijd fijn, maar het dwingt je om je rivierbed te verlaten en een ander pad op te gaan. Daar leer ik van.
Ik probeer ook op een andere manier te schrijven. In het eerste deel van mijn bundel bijvoorbeeld, zitten gewelddadige beelden van een man die z’n been afhakt, een terrorist, en nog meer. Ik hoef niet ver te zoeken naar die beelden zolang in Iran nog mensen opgehangen worden, een spektakel waar tienduizenden op afkomen. En zolang in Afghanistan en Pakistan nog vrouwen gestenigd worden. De werkelijkheid is dichtbij.
In Nederland werden heksen verbrand, althans mensen waarvan gedacht werd dat ze heksen waren. Er was toen weinig informatie. Nu is alle informatie beschikbaar, dus doen we dat niet meer. Ik begrijp niet dat mensen zo langzaam vooruitgaan. Daarom moeten we over die zaken schrijven, dat zijn we verplicht. Niet te soft, niet alleen over ons eigen gevoel, maar ook over wat daarbuiten is. Ik vind, als de dichter in de spiegel kijkt, moet hij ook de achterkant van de spiegel zien en daarover schrijven.
Is dat jouw missie?
Mensen, wereldwijd, zijn voor vijfennegentig procent hetzelfde, maar wij kijken alleen naar de verschillen en gebruiken die om elkaar af te stoten. Dat vind ik zo jammer. We moeten de mensen bijbrengen dat er een omslag nodig is.

DE MAN DIE
ZIJN BEEN
TROOST
Midden op het plein slaat een man met een steen
op zijn bovenbeen. Voorbijgangers verzamelen zich
om hem heen, om te zien hoe de spijkerbroek
scheurt en de huid openbarst. Een dunne straal bloed
stroomt op de kasseien, daarna zien ze hoe
de spieren scheuren. De man blijft maar slaan,
de steen hakt nu op zijn bot. Sprakeloos, gefascineerd
wordt er gekeken door steeds meer stervelingen.
De man gaat zitten, staan gaat niet meer.
Hij blijft slaan met de steen die nu helemaal bebloed is.
Een dierlijke lust ontstaat door dit schouwspel,
diep in het vlees van de toeschouwers,
bij het zien van een steniging of als iemand
met een hijskraan wordt ophangen. Lachend
en tandenknarsend van pijn, blijft de man bonken
op het bot. Een toeschouwer krijgt een stijve,
stopt zijn hand in zijn broek en begint te masturberen.
Uiteindelijk verbrijzelt de man zijn bot. Nu slaat hij
op het laatste stuk vlees dat nog vast zit, eindelijk
lukt het de man om zijn been van zijn lichaam
te scheiden. Opgewonden betasten vrouwen
hun borsten en vagina’s, kijkend naar de man
die zijn been in zijn armen neemt en troost.
(Uit: De stem die baart, 2018)

POLDER VAN EEMNES Fotograaf Nico Bierlaagh

In samenwerking met de dichter Gerard Beentjes is het fotoboek”Polder van Eemnes ” tot stand gekomen. 2019

Met dank aan de dichters
Ali Şerik, Elly-Ann van Luxemburg, Eric van Loo, Gerard Beentjes, Jaap Lemereis, Gerard Wortel, Leon Lutterman, Jos Schellart, Marion Steur, Marjan Leunissen, Marjan Wittermans, Mia Wittop Koning, Minke van de Zande, Nanny Luijsterburg, Tseard Veenstra.

Leerlingen van Basisschool De Hobbitstee uit Eemnes:
Andrea de Leeuw, Bente van Dijk, Bram Calis, Gijs de Leeuw,
Nanouk van der Wal, Oscar Maas, Robin Schmidt, Storm Bakker,
Thije Koot, Vigo Ruiter, Vivienne Calis,

Twee Gedichten van Ali Şerik die opgenomen zijn in de bundel voor de Foto’s

ZICHT OP POLDER

De mist hangt laag, verbergt het landschap
als koekjes onder een theedoek.

Het leven dat hier nooit slaapt
wordt langzaam wakker.

In de verte een schoorsteen en de tijd maalt toekomst
rook mengt zich met de onzichtbaarheid van de lucht.

Hoe diep zullen de sporen van de trekkers zijn
als de boer de oogst binnen haalt.

Het hek van het weiland is op slot in zijn roest
dood hout is nog even de getuige van zwijgen.

In het landschap is er altijd een groeipijn
de geslotenheid van de dauw druppelt naar buiten.

In de verte trekken ganzen weg
tijd voor de winterjas.

De wind waait hoog
raakt nog geen gras.

Ali Şerik

NEST VAN VRAGEN

Ik liet de foto aan mijn kleindochter zien.
Kijk een nest, zei ik, nest met eieren.
Nest met eieren, herhaalde ze. Later
komen er kuikens uit,
zei ik. Ik hou van kuikens,
zei mijn kleindochter.

Waar is hun moeder, hun broer en zusje,
vroeg ze. Kijk deze eieren
zijn de broertjes en zusjes, die komen
samen uit het ei, hun moeder komt zo terug.

Waren alle vogels kuikens, vroeg ze.
Ja, zoals alle volwassen kinderen waren
en alle kinderen eens een baby.

Vijf dagen later belde mijn dochter,
ze vertelde dat mijn kleindochter weigerde
een ei te eten, vragen stelde of de kuikens
dood waren. Ze huilde, zei mijn dochter
op een droevige toon. Mijn dochter een beetje
van streek, ik ken haar, ik krijg
zo op mijn donder. Pissig vroeg ze, wat ik
haar had wijsgemaakt. Dochters blijven
aan vaders vragen stellen.

Maar hoe leg je een kind van tweeënhalf uit
dat niet uit consumptie-eieren kuikens komen,
dat kippen niet als vogels worden gezien
meer als een consumptieproduct, als eetwaar.

Ali Şerik

Nieuws van de Haarlemse Dichtlijn 2019

Open podium met Ali Serik

Ali Şerik is onze gast. Zijn nieuwste bundel, De stem die baart, is niet onopgemerkt gebleven. De exotische beeldenrijkdom van deze Turkse dichter met Twentse tongval, wil getuigen van deze tijd, misstanden aan de kaak stellen en mensen met elkaar verbinden.

Dit is zo’n dichter voor wie je zeker naar Bar Wolkers wilt komen op dinsdagavond 26 maart om 19.45 uur (als je koffie wilt; aanvang programma: 20.00 uur precies). Zet plaats, datum en tijd met hoofdletters in je agenda!

Mocht je vooraf met ons mee willen eten -gezellig!- meld je dan aan bij Lieneke, onze podiummanager. Bij haar kun je je ook opgeven als je wilt optreden met je poëzie op het open podium. Mail naar podia@haarlemsedichtlijn.nl.

Onze singer/songwriter van de avond is Kim Nanninga. Zij was eerder bij ons te gast in november 2016. En dat was een groot succes!

De verwarde
Buurman

De buurman is een verwarde man. Hij legt de vinger
op de zere plek. Verkoopt al zijn hebben,
om asielzoekers te helpen.
Staat dan weer op straat, weet niet waar
hij naar toe moet. Spreekt iedereen aan
dat hij ontvoerd is door buitenaardse wezens.
Hij steekt zichzelf in brand of wil zich opblazen,
in donkere dagen van ongeluk.
Besmeurt de stoep met varkensbloed.
Als de koelkast leeg is rent hij naar de winkel
eet voor de schappen zijn boodschappen op,
staat dan voor de kassa zonder geld. Hij denkt
dat hij bezoek krijgt vanuit het hiernamaals,
spreekt met doden die op de thee komen.
Als hij ‘s nachts wakker wordt gaat hij naakt
naar de buren, vraagt of ze één havanna voor hem
hebben. Hij heeft geen last van psychosen,
zeg hij. De buurman is een verwarde man.
Spreekt mij aan of ik even normaal wil doen.

Ali Şerik