Jos (Jos van Hest) heeft mij de afgelopen weken bijna elke avond het boek ‘Land van Weemoed’ van Ali Şerik voorgelezen. Gisteravond de laatste bladzijden; nu is het uit. Levensverhalen van de eerste generatie Turkse gastarbeiders die naar Nederland kwamen. Verhalen die langzaam verdwijnen omdat de eerste generatie komt te overlijden. Een boek dat leest als een groot gedicht; als een ode aan al de mensen die er in voorkomen en aan alle Turkse families die hetzelfde is overkomen. Ik werd meegenomen naar een dorp in de bergen vol tradities en veranderingen die de vorige eeuw met zich meebracht. Over mannen als Yusufkadir die naar Nederland komt en die zijn vrouw en kinderen achterlaat in het dorp. Over de mooie Sultan, de vrouw van Yusufkadir die in eerste instantie naar Nederland komt zonder haar kinderen. Over de vriendschap die ze daar sluit met haar buurvrouw Iris waardoor haar kinderen naar Nederland komen. Over hard werken en leven in een Turkenpension. Over verdriet van herinneringen met heimwee. Over levens van gewone mensen en hun verhalen die gehoord moeten. Zelden heeft een boek me zo geraakt. Verdriet en tranen. Vreugde en een glimlach. Onvoorstelbare gebeurtenissen die echt gebeurd zijn in de tijd dat ik jong was. Ik zag de Nederlandse geschiedenis door de ogen van Turkse families. Het is een prachtig en bijzonder boek dat veel meer aandacht moet krijgen in de pers en media! Koop het, lees het en geef het cadeau. Dank Ali voor al die prachtige zinnen die het ‘epos voor een vergeten generatie’ vormen.

Lieve Ali, van harte dank ik je voor je prachtige boek.
Ik ben het helemaal eens met Jaap Lemereis en ik wil het aan heel veel mensen die ik ken aanraden.
Persoonlijk wil ik aan de woorden van Jaap toevoegen dat ik regelmatig volschoot met vreugde, bewondering en verdriet omdat ik in mijn leven veel van je landgenoten en hun verhaal heb leren kennen door het werk dat ik deed.

Ook moest ik veel denken aan het Hooglied en het boek Job en andere boeken uit de bijbel die mij raken omdat het over mensen gaat.
Je epos zal terecht komen in de rij van de grote vertellers uit de oudheid en uit onze huidige tijd. Het zal uitblinken door jouw prachtige, poëtische schilderende taal en je onvoorwaardelijke liefde voor de mens en zijn verhaal waar op de wereld ook.
De ontroering bij het lezen van je epos zal bij mij blijven.
Bij elke ontmoeting met een mens uit welk deel van onze wereld ook zal ik de liefdevolle verwondering voelen over ons menszijn
Dank je lieve Ali voor dit boek en het delen van je talenten met zoveel mogelijk mensen

ik ben verliefd Ali Şerik verrukkelijk verliefd op je taal
je lyriek en je arme maar ook zo rijke en weemoedige land van herkomst
hoe je de mantel der liefde vleit over de mensen die je epos bevolken
zoals een moeder teder haar kindje toedekt tegen de kou
een boer zijn afgematte paard een deken over de rug gooit
de verliefde man de haren van de vrouw van zijn dromen
zorgzaam redt vanonder haar jas waar hij haar in heeft geholpen
en ze laat uitwaaieren over haar rug en schouders
ik ben verliefd Ali Şerik op je hoge steppe vol stenen en droog gras
moet nog uitzoeken of mijn spiegelsteppe in Georgië of Armenië ligt
met reisvrienden voor het leven reden we er doorheen in een minibusje
over een hobbelweg met de Georgiër Levan die prachtig Nederlands sprak
met een zangerigheid die aan de jouwe doet denken Ali Şerik
en die vrouwen en mannen gelijk in verrukking brengt
terwijl we daar zo reden door de steppe voorbij de vervallen stad Rustavi
slaakte Levan een kreet zo maar uit het niets kraste zijn schreeuw door de stilte
en voor we wisten wat er gebeurde dook de Georgiër het droge gras in
en was het alsof hij er in zwom met een woeste borstcrawl
hij dook op met een tegenstribbelende vogel aan zijn borst
is steenarend zei hij, jonge steenarend zonder moeder of vadervogel
de gieren vlogen al boven zijn hoofd om zijn vlees te scheuren
van zijn nog broze vogelgeraamte zodra hij zou omvallen
is jonge steenarend zei Levan en die moet ik redden
wij noemden hem Georgy en hij reisde met ons verder in een oude sporttas
bleef in de bus toen wij de scherpgepunte kam beklommen
tot we hijgend uitkeken over een onafzienbare steenvlakte
met her en der wat plukken droog gras en een magere struik
voor ons lag Azerbeidzjan en meer naar rechts zagen we Armenië
achter onze rug waren grotten waarin heilige mannen hadden gewoond
en altaren hadden gebouwd voor hun aanbeden godheid

het kan ook zijn dat ik precies aan de andere kant van de keten was
recht tegenover de berg en het dorp van jouw land van herkomst
met zoals overal in Armenië ergens in de nevels de contouren van Ararat
in een grensstadje kwamen bussen vol gesluierde vrouwen aanrijden
die het strenge Iran voor een dagje winkelen waren ontglipt
zich in dit vrije westen meteen ontsluierden en open en bloot
in korte jurkjes met gewaagde decolletés begonnen te flaneren
of toen we bij het klooster Khor Virap waren met het kleine kerkje
zo dichtbij de voet van de heilige berg als je in Armenië kunt komen
waar we bij wijze van spreken onze hand maar hoefden uit te steken
om een Turkse grenssoldaat in verlegenheid te brengen
die stram paradeerde over de grens tussen de twee landen
waar de boeren op hun met stenen bezaaide akkers in de weer waren
waar het ons niet uitmaakte of zij zich Turk noemden of Armeniër
waar wij dondersgoed wisten dat er een diepe vete heerst tussen beide volken

ja Ali Şerik ik ben verliefd en ik mag dat nog honderden bladzijden blijven
ik ben verliefd op de afwisseling in je verhaal tussen goed en slecht
hoe er mannen zijn die op vrouwen neerkijken en eigenlijk bang voor ze zijn
maar dat een andere man ze de les leest en erop wijst dat zij hun moeders zijn
en hun zusters en hoe je immers nooit niet kunt houden van je dochter
behalve als je heimelijk in angst leeft voor dat ongekende zachte vrouwelijke
dat je verleidt en je aandacht afleidt van je gedachten die je voor heilig houdt
ja Ali Şerik ik houd ervan hoe jij iedereen toont in hun goede en hun lelijke kanten
ik houd van jouw liefde voor de mensen die je grootse epos bevolken
ik houd van je hart dat zo groot is dat iedereen die je tegenkomt er in past
dat geslacht of godsdienst en huids- of politieke kleur geen verschil uitmaken
van de tranen houd ik Ali Şerik die uit mijn ogen stromen zoals jouw Rijn door Nederland
als je over je dichtende buurman dicht en over de man die Bergen Belsen overleefde
mijn tranen vloeien met die van de kleindochter van de man die de verschrikkingen doorstond
als ik hoor van het harde lot hoe ze samen door het wrede nieuwe virus overleden
maar het meest ontroerd Ali Şerik was ik al eerder omdat je een joods meisje hebt geadopteerd
en haar elk jaar sinds zij als een van de zes miljoen werd vergast haar verjaardag schenkt
omdat er niets meer is dat zij kan ontvangen behalve jouw aandachtige liefde

in jouw aandachtige liefde Ali Şerik wordt alles en iedereen de moeite waard
ook het platte land aan zee waar mijn voorouders en ik geboren werden
waar we altijd de wind voelen om ons hoofd die ons ontvankelijk maakt
ontvankelijk voor mensen van elders en helaas tegelijk ontvankelijk voor gierigheid
houden wat je hebt lijkt vlakbij houden van te liggen in ons rijke kleine land
waar we de gastarbeiders best wel ruim trakteerden op ontbijt en koffie
een slaapadres boden in grote of kleine pensions en werk voor een bescheiden loon
maar waar we ze niet meteen gastvrij onthaalden op een kop thee met vriendschap
en waar we in de loop der jaren vergeten zijn hoe een gesprek gaat
de afwisseling tussen zwijgend luisteren en luisterend spreken en aandacht voor elkaar
zodat je jezelf en de ander beter begrijpt en zelfs vriend gaat noemen
zoals de slager zich overgaf aan de gulle vriendschap van de wonderschone Sultan
in jouw zo rijke verhaal Ali Şerik over het land van weemoed dat je altijd meedraagt
in de vezels van je ziel en dat ongeveer eindigt waar mijn levensverhaal begint
bij de ademloosheid in een te krappe ruimte met te veel mensen
hoe zij vechten om de laatste resten lucht en die in jouw boek dat niet overleven
terwijl het verhaal van mijn leven begint bij een moeder die meer dood dan ademend
haar bestaan weer binnen strompelde na een etmaal in de cel die erger was dan de hel
waar het leven in de verdrukking van vierenzeventig vrouwenlijven er haast was uitgeperst

ik huil niet Ali Şerik nu ik je epos van begin tot einde heb gelezen
hoef ik niet te huilen dat het is afgelopen want het gaat door
de toekomst staat er al in klaar en in jouw woorden is zij mooi en de moeite waard

Door: Jaap Lemereis

Land van Weemoed, epos van een vergeten generatie door Ali Serik; Uitgeverij U2PI, 2022

Zelden verschijnt er een epos. En nog zeldener zo een als Ali Serik heeft geschreven.
Een epos is een lang verhalend heldendicht. Wie zoekt naar ‘epen’ (het meervoud van epos) vindt een lijst met werken uit de klassieke oudheid. Daar mag nu Land van weemoed van Ali Serik aan worden toegevoegd. Wie dit werk openslaat ziet direct aan de bladspiegel dat het niet om een gewoon boek gaat. Land van weemoed is naar inhoud én vorm een echt epos, en wel één dat midden in onze moderne tijd staat. De lezer maakt kennis met een bijzondere en zeer goed leesbare tussenvorm tussen proza en poëzie. De indeling van de pagina’s laat de lezer meebewegen met de dynamiek van het verhaal.

De aanloop van het verhaal vraagt misschien wat geduld, maar is tegelijkertijd zo beeldend dat je het voor je ziet als een film. En dan ontrolt zich het verhaal, van een traditioneel Turks bergdorpje in de jaren vijftig tot in de huidige westerse samenleving, in dit geval Nederland.  
Land van weemoed blijkt een veelkleurig mozaïek, een caleidoscoop, een symfonie die alle hoogte- en dieptepunten laat horen de mensen maar kunnen meemaken. Vaak zijn die dramatisch, soms hilarisch, altijd heel menselijk. Veel beelden blijven je na lezing lange tijd bij: de dorpsgenoten die dicht op elkaar gestuwd in een krappe kamer naar die ene radio luisteren; een tandeloze beer die danst op een stationsplein; de reacties van de vrouwen op het vertrek van hun mannen; de gastarbeider die na een lange werkdag in de bus in slaapt valt en in het donker in een hem onbekende stad zijn weg terug moet zoeken. Om er maar enkele te noemen, het epos staat er vol mee. De lezer komt een veelheid aan bijzondere personages en gebeurtenissen tegen.  
En toch vormen al die bonte gebeurtenissen bij elkaar een duidelijk en goed gecomponeerd geheel, met de lotgevallen van Yusufkadir en zijn vrienden als leidraad.
Ali Serik velt geen oordeel over al die uiteenlopende menselijke gedragingen. Hij beschrijft ze met mededogen en met veel mensenkennis en inzicht in het leven. Daarmee geeft hij de lezer ruimte om zich te verbazen, te verwonderen en mee te leven. 
Dat is een van de sterke punten van het boek. Een sterk punt is ook dat we hier en daar een vooruitblik krijgen op het leven van de mensen die we als lezers van al die geschiedenissen tegenkomen. Dat pakt wonderwel uit en geeft een speciale diepte aan de vertelling, die zo tegemoetkomt aan het menselijk verlangen te willen weten hoe het verder gaat met iemand die je hebt leren kennen.      

Land van weemoed gaat over een vergeten generatie, zoals de ondertitel zegt. Terecht dat Ali Serik dat zo benoemt en terecht dat hij er werk van gemaakt heeft de ervaringen van die eerste generatie Turkse gastarbeiders te beschrijven. Een generatie die nu langzaam aan het verdwijnen is en daarmee ook hun herinneringen en hun worsteling om in Nederland een plek, werk, een thuis te vinden. Zij zijn de helden van dit heldendicht.
Land van weemoed boekstaaft dat op een zeer invoelende wijze en dat is van belang op zich. Tegelijkertijd klinkt er nog veel meer mee: dit epos gaat ook over alle mensen en het menselijke-al-te-menselijke. Waar ligt dat land van weemoed? Is dat het land van herkomst of is dat het ‘nieuwe land’ waar men zo naar verlangde? Of ligt het ergens in de ontmoeting tussen mensen of tussen generaties? Hoeveel ‘onmogelijke’ keuzen moeten mensen maken om verder te komen en van waaruit doen ze dat? Dit soort levensvragen roept dit epos ook op en daarmee krijgt het een diepere laag, die ook zo kenmerkend is voor die oude epische werken.

Bijzonder is ook dat de schrijver ook eigen gedichten ingevlochten heeft in deze op zich al zeer poëtische vertelling. Vaak komen die goed tot hun recht en voegen ze iets extra’s toe aan het verhaal. Op enkele plekken blijven ze daar wat los van staan. Dit is misschien een van de weinige kritische noten die te plaatsen zijn bij dit boek, dat door de vorm én door de zeer sprekende inhoud enig in zijn soort is. Om nog niet te spreken van het historisch belang.

Jaap Lemereis, november 22

Tijdens mijn vakantie las ik ‘Land van Weemoed’ (prachtige titel!) van Ali Şerik. In lange prozagedichten wordt langzaam het verhaal ontvouwd van de eerste Turkse gastarbeiders in Nederland, door Ali een ‘vergeten generatie’ genoemd. Ali’s beschrijvende stijl met de vele herhalingen werkt bijna bezwerend. Er is veel aandacht voor details met eenvoudige vaak prachtige regels. Zoals het begin van de eerste werkdag van de mannen in Nederland:

“Dagen zullen als kreupelhout laag hangen
nergens een kamperfoelie om te troosten.
Hier en daar wat waterhoentjes die vechten voor hun territorium.
Het geluid van staal komt als een paukenslag binnen.”

Het is geen boek om in één ruk uit te lezen (meer dan 400 pagina’s!) maar een boek om langzaam tot je te nemen. En een boek om, nadat je het gelezen hebt, af en toe weer eens een stukje uit te herlezen, zoals met een gedichtenbundel.
Voor wie nieuwsgierig is geworden

https://www.hebban.nl/boek/land-van-weemoed-ali-serik

Ook ik heb het epos ‘Land van weemoed’ gelezen. Een vlot geschreven historisch epos over Turkse gastarbeiders van de eerste lichting. Het verhaal begint in Turkije op het platteland en geeft daarmee een goed inzicht in de levensomstandigheden en de mentaliteit van deze mensen. Zo snap je ook beter waarom deze zoekers naar betere levensomstandigheden, die uitgenodigd werden door grote bedrijven om naar Duitsland en

Nederland te komen om te werken, deze voor hen gigantische stap durfden te maken. Schrijnend de wanhoop van vrouw en kinderen, familie die achter bleven. Schrijnend de zoektocht naar houvast in het rijke Westen met andere zeden en gewoonten in een volstrekt ander landschap. Het deel over hun wederwaardigheden in Nederland boeide mij zeer omdat ik graag wilde weten hoe deze mensen Nederland ervaarden. Schokkend. De stijl in de lay-out van het boek is zeer verrassend. De veelheid aan namen werkte bij mij wat vervreemdend. De blokjes met herhaling van zinnen werd mij iets teveel. Conclusie: een rijk boek geschreven door een integere wijze man met zicht op mens en historie.

Vandaag heb ik het boek ‘ Land van weemoed’ van Ali Şerik met spanning en een beetje bedroefd uitgelezen. Heb vanaf het begin tot het einde erg van genoten. Het boek heeft mij helemaal meegenomen naar mijn verleden. Ik las dingen die ik herkende en zelf had meegemaakt; veel herinneringen uit mijn jeugd die ik was vergeten. İk bewonder Ali’s observatievermogen, hoe alles in het dorp ging en hoe mensen zich voelden in een vreemd land.

Erg mooie om te lezen hoe hij dingen ziet en omschreven heeft. Observeren is ook de gave die een dichter of een schrijver scheidt van de rest. Na het lezen van dit boek dacht ik, dit is een boek die in alle boekenwinkels en bibliotheken hoort. Dit is een kleine beschrijving van onze geschiedenis die gelezen moet worden. Wat die mensen meegemaakt hebben, welke offers ze opgebracht hebben is informatie dat begrip creëert over deze mensen. Daarom vind ik dat dit boek door iedereen gelezen moet worden. Met het schrijven van ‘ Land van Weemoed’ heeft Ali Şerik de lat voor hemzelf hoog gelegd. Ik weet zeker dat hij dit ook gaat overtreffen. İk wacht met spanning op het volgende boek van Ali en hoop dat dit boek een vervolg krijgt en stiekem hoop ik dat het over de kinderen van 1ste generatie gaat.

16 september 2022

Land van weemoed

Dit is een veelzeggende titel van een ontroerend mooi boek, geschreven door Ali Serik. Een dikke pil van maar liefst een dikke 400 pagina’s; zoiets lees je niet in één avond uit. Ook niet in twee of drie avonden overigens, dus neem de tijd! Ali neemt je in zijn boek mee op een lange enerverende reis. Hij vertelt hoe de eerste generatie gastarbeiders een eenvoudig leven in afgelegen bergdorpen in Oost Turkije verruilde voor een onzeker nieuw bestaan in industriesteden in Nederland.

Epos van een vergeten generatie, is de ondertitel van het boek. Het is een terecht eerherstel van de  pioniers die de kastanjes uit het vuur heeft moeten slepen voor de generaties na hen. Ali verhaalt over hun dromen en hun verdriet. Dat doet hij op een manier die al net zo gevoelig, enerverend en gelaagd is als de levens zelf van deze generatie. Hij maakt gebruik van alle registers die hem op papier ter beschikking staan. Dat levert een mozaïek op van lyriek, natuurbeschrijvingen,   persoonlijke vertellingen, treffende anekdotes, nostalgie, maar ook maatschappijkritiek en politieke statements. In al die bonte verscheidenheid blijft de poëtische hand van de dichter zichtbaar.

Tijdens de presentatie van ‘Land van weemoed’ raakte ik gecharmeerd door de meeslepende manier waarop zijn teksten werden voorgedragen door collega-dichters. Poëzie voorlezen is een kunst op zich! Heel even raakte ik in de verleiding om mijn ogen dicht te knijpen en weg te dromen in het land van weemoed. Dat was een eyeopener voor me. Namelijk dat de verbeeldingskracht van de poëzie van Ali hardop lezend volledig tot zijn recht komt.

Voor wie dit boek in bezit heeft zou ik willen voorstellen; kies, als je het boek gelezen hebt, een hoofdstuk uit dat je in het bijzonder aanspreekt. En lees dan je favoriete pagina’s eens hardop voor. Je zal merken dat de tekst op die manier een extra dimensie krijgt.

Ik hoop van harte dat ook klein- of achterkleinkinderen Land van weemoed gaan lezen. Bij het lezen van deze verhalen over de emigratie van hun groot- of overgrootouders gaat er vast een wereld voor ze open. En deze bijzondere kennismaking met hun eigen migratiegeschiedenis kan bijdragen aan het dichten van de kloof die ontstaat door ‘het vergeten’ van een vergeten generatie pioniers.

Jasper Veldhuis