Door: Jaap Lemereis

Land van Weemoed, epos van een vergeten generatie door Ali Serik; Uitgeverij U2PI, 2022

Zelden verschijnt er een epos. En nog zeldener zo een als Ali Serik heeft geschreven.
Een epos is een lang verhalend heldendicht. Wie zoekt naar ‘epen’ (het meervoud van epos) vindt een lijst met werken uit de klassieke oudheid. Daar mag nu Land van weemoed van Ali Serik aan worden toegevoegd. Wie dit werk openslaat ziet direct aan de bladspiegel dat het niet om een gewoon boek gaat. Land van weemoed is naar inhoud én vorm een echt epos, en wel één dat midden in onze moderne tijd staat. De lezer maakt kennis met een bijzondere en zeer goed leesbare tussenvorm tussen proza en poëzie. De indeling van de pagina’s laat de lezer meebewegen met de dynamiek van het verhaal.

De aanloop van het verhaal vraagt misschien wat geduld, maar is tegelijkertijd zo beeldend dat je het voor je ziet als een film. En dan ontrolt zich het verhaal, van een traditioneel Turks bergdorpje in de jaren vijftig tot in de huidige westerse samenleving, in dit geval Nederland.  
Land van weemoed blijkt een veelkleurig mozaïek, een caleidoscoop, een symfonie die alle hoogte- en dieptepunten laat horen de mensen maar kunnen meemaken. Vaak zijn die dramatisch, soms hilarisch, altijd heel menselijk. Veel beelden blijven je na lezing lange tijd bij: de dorpsgenoten die dicht op elkaar gestuwd in een krappe kamer naar die ene radio luisteren; een tandeloze beer die danst op een stationsplein; de reacties van de vrouwen op het vertrek van hun mannen; de gastarbeider die na een lange werkdag in de bus in slaapt valt en in het donker in een hem onbekende stad zijn weg terug moet zoeken. Om er maar enkele te noemen, het epos staat er vol mee. De lezer komt een veelheid aan bijzondere personages en gebeurtenissen tegen.  
En toch vormen al die bonte gebeurtenissen bij elkaar een duidelijk en goed gecomponeerd geheel, met de lotgevallen van Yusufkadir en zijn vrienden als leidraad.
Ali Serik velt geen oordeel over al die uiteenlopende menselijke gedragingen. Hij beschrijft ze met mededogen en met veel mensenkennis en inzicht in het leven. Daarmee geeft hij de lezer ruimte om zich te verbazen, te verwonderen en mee te leven. 
Dat is een van de sterke punten van het boek. Een sterk punt is ook dat we hier en daar een vooruitblik krijgen op het leven van de mensen die we als lezers van al die geschiedenissen tegenkomen. Dat pakt wonderwel uit en geeft een speciale diepte aan de vertelling, die zo tegemoetkomt aan het menselijk verlangen te willen weten hoe het verder gaat met iemand die je hebt leren kennen.      

Land van weemoed gaat over een vergeten generatie, zoals de ondertitel zegt. Terecht dat Ali Serik dat zo benoemt en terecht dat hij er werk van gemaakt heeft de ervaringen van die eerste generatie Turkse gastarbeiders te beschrijven. Een generatie die nu langzaam aan het verdwijnen is en daarmee ook hun herinneringen en hun worsteling om in Nederland een plek, werk, een thuis te vinden. Zij zijn de helden van dit heldendicht.
Land van weemoed boekstaaft dat op een zeer invoelende wijze en dat is van belang op zich. Tegelijkertijd klinkt er nog veel meer mee: dit epos gaat ook over alle mensen en het menselijke-al-te-menselijke. Waar ligt dat land van weemoed? Is dat het land van herkomst of is dat het ‘nieuwe land’ waar men zo naar verlangde? Of ligt het ergens in de ontmoeting tussen mensen of tussen generaties? Hoeveel ‘onmogelijke’ keuzen moeten mensen maken om verder te komen en van waaruit doen ze dat? Dit soort levensvragen roept dit epos ook op en daarmee krijgt het een diepere laag, die ook zo kenmerkend is voor die oude epische werken.

Bijzonder is ook dat de schrijver ook eigen gedichten ingevlochten heeft in deze op zich al zeer poëtische vertelling. Vaak komen die goed tot hun recht en voegen ze iets extra’s toe aan het verhaal. Op enkele plekken blijven ze daar wat los van staan. Dit is misschien een van de weinige kritische noten die te plaatsen zijn bij dit boek, dat door de vorm én door de zeer sprekende inhoud enig in zijn soort is. Om nog niet te spreken van het historisch belang.

Jaap Lemereis, november 22

Tijdens mijn vakantie las ik ‘Land van Weemoed’ (prachtige titel!) van Ali Şerik. In lange prozagedichten wordt langzaam het verhaal ontvouwd van de eerste Turkse gastarbeiders in Nederland, door Ali een ‘vergeten generatie’ genoemd. Ali’s beschrijvende stijl met de vele herhalingen werkt bijna bezwerend. Er is veel aandacht voor details met eenvoudige vaak prachtige regels. Zoals het begin van de eerste werkdag van de mannen in Nederland:

“Dagen zullen als kreupelhout laag hangen
nergens een kamperfoelie om te troosten.
Hier en daar wat waterhoentjes die vechten voor hun territorium.
Het geluid van staal komt als een paukenslag binnen.”

Het is geen boek om in één ruk uit te lezen (meer dan 400 pagina’s!) maar een boek om langzaam tot je te nemen. En een boek om, nadat je het gelezen hebt, af en toe weer eens een stukje uit te herlezen, zoals met een gedichtenbundel.
Voor wie nieuwsgierig is geworden

https://www.hebban.nl/boek/land-van-weemoed-ali-serik

Ook ik heb het epos ‘Land van weemoed’ gelezen. Een vlot geschreven historisch epos over Turkse gastarbeiders van de eerste lichting. Het verhaal begint in Turkije op het platteland en geeft daarmee een goed inzicht in de levensomstandigheden en de mentaliteit van deze mensen. Zo snap je ook beter waarom deze zoekers naar betere levensomstandigheden, die uitgenodigd werden door grote bedrijven om naar Duitsland en

Nederland te komen om te werken, deze voor hen gigantische stap durfden te maken. Schrijnend de wanhoop van vrouw en kinderen, familie die achter bleven. Schrijnend de zoektocht naar houvast in het rijke Westen met andere zeden en gewoonten in een volstrekt ander landschap. Het deel over hun wederwaardigheden in Nederland boeide mij zeer omdat ik graag wilde weten hoe deze mensen Nederland ervaarden. Schokkend. De stijl in de lay-out van het boek is zeer verrassend. De veelheid aan namen werkte bij mij wat vervreemdend. De blokjes met herhaling van zinnen werd mij iets teveel. Conclusie: een rijk boek geschreven door een integere wijze man met zicht op mens en historie.

Vandaag heb ik het boek ‘ Land van weemoed’ van Ali Şerik met spanning en een beetje bedroefd uitgelezen. Heb vanaf het begin tot het einde erg van genoten. Het boek heeft mij helemaal meegenomen naar mijn verleden. Ik las dingen die ik herkende en zelf had meegemaakt; veel herinneringen uit mijn jeugd die ik was vergeten. İk bewonder Ali’s observatievermogen, hoe alles in het dorp ging en hoe mensen zich voelden in een vreemd land.

Erg mooie om te lezen hoe hij dingen ziet en omschreven heeft. Observeren is ook de gave die een dichter of een schrijver scheidt van de rest. Na het lezen van dit boek dacht ik, dit is een boek die in alle boekenwinkels en bibliotheken hoort. Dit is een kleine beschrijving van onze geschiedenis die gelezen moet worden. Wat die mensen meegemaakt hebben, welke offers ze opgebracht hebben is informatie dat begrip creëert over deze mensen. Daarom vind ik dat dit boek door iedereen gelezen moet worden. Met het schrijven van ‘ Land van Weemoed’ heeft Ali Şerik de lat voor hemzelf hoog gelegd. Ik weet zeker dat hij dit ook gaat overtreffen. İk wacht met spanning op het volgende boek van Ali en hoop dat dit boek een vervolg krijgt en stiekem hoop ik dat het over de kinderen van 1ste generatie gaat.

16 september 2022

Land van weemoed

Dit is een veelzeggende titel van een ontroerend mooi boek, geschreven door Ali Serik. Een dikke pil van maar liefst een dikke 400 pagina’s; zoiets lees je niet in één avond uit. Ook niet in twee of drie avonden overigens, dus neem de tijd! Ali neemt je in zijn boek mee op een lange enerverende reis. Hij vertelt hoe de eerste generatie gastarbeiders een eenvoudig leven in afgelegen bergdorpen in Oost Turkije verruilde voor een onzeker nieuw bestaan in industriesteden in Nederland.

Epos van een vergeten generatie, is de ondertitel van het boek. Het is een terecht eerherstel van de  pioniers die de kastanjes uit het vuur heeft moeten slepen voor de generaties na hen. Ali verhaalt over hun dromen en hun verdriet. Dat doet hij op een manier die al net zo gevoelig, enerverend en gelaagd is als de levens zelf van deze generatie. Hij maakt gebruik van alle registers die hem op papier ter beschikking staan. Dat levert een mozaïek op van lyriek, natuurbeschrijvingen,   persoonlijke vertellingen, treffende anekdotes, nostalgie, maar ook maatschappijkritiek en politieke statements. In al die bonte verscheidenheid blijft de poëtische hand van de dichter zichtbaar.

Tijdens de presentatie van ‘Land van weemoed’ raakte ik gecharmeerd door de meeslepende manier waarop zijn teksten werden voorgedragen door collega-dichters. Poëzie voorlezen is een kunst op zich! Heel even raakte ik in de verleiding om mijn ogen dicht te knijpen en weg te dromen in het land van weemoed. Dat was een eyeopener voor me. Namelijk dat de verbeeldingskracht van de poëzie van Ali hardop lezend volledig tot zijn recht komt.

Voor wie dit boek in bezit heeft zou ik willen voorstellen; kies, als je het boek gelezen hebt, een hoofdstuk uit dat je in het bijzonder aanspreekt. En lees dan je favoriete pagina’s eens hardop voor. Je zal merken dat de tekst op die manier een extra dimensie krijgt.

Ik hoop van harte dat ook klein- of achterkleinkinderen Land van weemoed gaan lezen. Bij het lezen van deze verhalen over de emigratie van hun groot- of overgrootouders gaat er vast een wereld voor ze open. En deze bijzondere kennismaking met hun eigen migratiegeschiedenis kan bijdragen aan het dichten van de kloof die ontstaat door ‘het vergeten’ van een vergeten generatie pioniers.

Jasper Veldhuis

Land van Weemoed beschrijft hoe het is om als gastarbeider naar een vreemd land te gaan om er te werken en een geheel nieuw leven op te bouwen. Het is de geschiedenis van een generatie die aan het uitsterven is. Het zijn verhalen die niet vergeten mogen worden. Het boek is geschreven als één lang gedicht dat je al vanaf de eerste regel pakt. Door de prachtige beeldtaal doet het haast filmisch aan. Ook al ben je geen dichter, het boek is zeer toegankelijk, omdat de taal nergens hoogdravend is, het leest als een trein. De verhalen komen direct binnen, de emoties zijn puur menselijk. Het laat ook zien dat de geschiedenis zich herhaalt, in de wereld van nu spelen deze thema’s nog steeds, in die zin is het erg actueel. Zeker een aanrader.

ELMA KUSTER